آتشکده سروستان فارس و گذاری به ایران باستان

کاخ ساسانی سروستان سازه ای شکوهمند در استان فارس نمادی از معماری پیشرفته و غنای فرهنگی ایران باستان است که اغلب با نام آتشکده سروستان نیز شناخته می شود. این بنا یادگار دوران ساسانی پیوندی عمیق میان هنر و مهندسی آن زمان با دوره های پسین برقرار کرده و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

آتشکده سروستان فارس نامی که به اشتباه یا بر اساس تفاسیر اولیه به کاخ ساسانی سروستان اطلاق شده یکی از مهم ترین و در عین حال بحث برانگیزترین بناهای تاریخی ایران است. این اثر ارزشمند در قلب استان فارس و در شهرستان سروستان قرار گرفته و با قدمتی که به قرن پنجم میلادی بازمی گردد شاهدی بر عظمت و شکوه دوران ساسانی است. معماری خاص و جزئیات هنری به کار رفته در آن این بنا را به یکی از شاخص ترین نمونه های معماری ساسانی تبدیل کرده است. اهمیت این کاخ نه تنها در زیبایی و استحکام آن بلکه در نقش آن در مطالعات باستان شناسی و درک سیر تحول معماری ایرانی است. با وجود ابهامات تاریخی پیرامون کاربری دقیق آن از جمله آتشکده یا اقامتگاه سلطنتی کاخ سروستان همچنان قلب تپنده تاریخ این سرزمین محسوب می شود.

کاخ ساسانی سروستان

کاخ ساسانی سروستان با نام های محلی چهارطاق یا قصر ساسان نیز شناخته می شود اثری بی نظیر و از برجسته ترین جاذبه های تاریخی استان فارس است. این بنای کهن در ۲۴ شهریور سال ۱۳۱۰ خورشیدی به عنوان یک اثر ملی در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسید. اهمیت بین المللی آن نیز با ثبت در تیر ماه سال ۱۳۹۷ در فهرست سازمان میراث جهانی یونسکو تحت عنوان بخشی از مناظر باستان شناسی ساسانیان فارس دوچندان شد. این مجموعه تاریخی وسیع که حدود ۲۵ هکتار مساحت دارد در فاصله ۹ کیلومتری جنوب شهر سروستان و در محله تزنگ واقع شده است. بنای اصلی کاخ از سنگ و گچ ساخته شده و دارای یک ایوان مرکزی مربع شکل است که ابعادی در حدود ۱۳ در ۱۳ متر دارد و ارتفاع آن به ۱۸ متر می رسد. این ایوان قلب تپنده مجموعه به شمار می رود و به تالار اصلی و حیاط مرکزی متصل است. کاخ سروستان به دلیل سبک معماری نوآورانه و پیشرفته اش یکی از نخستین گام ها در جهت سبک ساختمانی ویژه ای محسوب می شود که بعدها در معماری گوتیک به اوج خود رسید. این بنا شاهکار مهندسی و هنری زمان خود است که با گذشت قرن ها همچنان رمز و رازهای بسیاری را در دل خود نهفته دارد.

تاریخچه کاخ تاریخی سروستان

تاریخچه کاخ سروستان مملو از نظریات و کاوش های گوناگون است که قدمت دقیق آن را به بحث گذاشته اند. اولین مطالعات جدی بر روی این بنا توسط سرگور اوزلی تاجر زبان شناس و اولین سفیر رسمی بریتانیا در ایران در سال ۱۸۱۰ میلادی انجام شد. او پس از بازدید از کاخ آن را بنایی آجری با سبک اسلامی معرفی کرد. در سال ۱۸۴۰ میلادی اوژن فلاندن نقاش و معمار فرانسوی با بازدید از کاخ نظریاتی متفاوت ارائه داد. او معتقد بود که کاخ سروستان در ابتدا به عنوان یک کاخ بنا شده و آن را با چندین چهارطاقی دیگر مقایسه کرد اما در نهایت به این نتیجه رسید که بنا یک آتشگاه ساسانی است. مادام ژان دیولافوا مهندس راه و ساختمان و باستان شناس فرانسوی نیز در سال ۱۸۸۰ میلادی پژوهش هایی را انجام داد و این کاخ را متعلق به اواخر دوره هخامنشی یا اوایل سلوکی دانست. تصاویر و نقشه های دقیق او از قدیمی ترین و ارزشمندترین مستندات این بنا به شمار می روند. اما نقطه عطف این مطالعات در سال ۱۹۱۰ میلادی توسط امیل هرتسفلد ایران شناس و باستان شناس آلمانی رقم خورد. او قدمت کاخ را متعلق به دوره پادشاهی بهرام پنجم (بهرام گور) فرزند یزدگرد یکم ساسانی دانست که از سال ۴۲۱ تا ۴۳۸ میلادی سلطنت کرد. هرتسفلد بنا را به دستور بهرام پنجم و توسط وزیر زیرک او مهر نرسه ساخته شده می دانست. این نظریات پایه های اصلی درک ما از تاریخچه این بنا را شکل دادند و مسیر مطالعات بعدی را هموار ساختند. هرچند که کشفیات جدیدتر گاه این نظریات را به چالش کشیده اند اما اهمیت کار این پیشگامان انکارناپذیر است.

آغاز زندگی کاخ ساسانی سروستان

با وجود نظریات متعدد اولیه پژوهش های دانشگاه نیویورک در سال ۱۹۸۰ میلادی ابعاد جدیدی از آغاز زندگی کاخ سروستان را آشکار کرد. این مطالعات با مقایسه فنون معماری کاخ سروستان با کاخ های همتای خود مانند کاخ های بنی امیه در اردن به این نتیجه رسیدند که سازه متعلق به دوره آل بویه است. این بحث و جدل ها برای دهه ها ادامه داشت تا اینکه در دهه ۱۳۸۰ خورشیدی کاوش های باستان شناسانه در محیط پیرامون کاخ حقایق تازه ای را برملا کرد. این کاوش ها نشان داد که بنای کاخ سروستان متعلق به دوره پایانی ساسانیان و درست در آغاز دوران اسلامی ساخته شده و در دوران اسلامی نیز مورد استفاده و تعمیر و بازسازی های فراوانی قرار گرفته است. این یافته ها دیدگاه های پیشین را تا حد زیادی دگرگون کرد و بر پیچیدگی تاریخی این اثر افزود. در سال ۱۳۹۷ زمانی که کاخ سروستان برای ثبت در آثار جهانی یونسکو کاندید شد کارشناسان یونسکو پرونده آن را به دقت نقد و بررسی کردند. ابتدا اعلام شد که این بنا متعلق به دوران اسلامی است و در پرونده های فیروزآباد و بیشاپور قرار نخواهد گرفت. اما پس از آن پروژه تاریخ گذاری با استفاده از کربن ۱۴ آغاز شد. در این آزمایش ها با استفاده از رادیوکربن تعداد زیادی چوب در دیوارها و ریززغال ها در ملات دیوارها و گنبدها شناسایی شد. بر همین اساس بنا مجدداً متعلق به دوره ساسانی دانسته شد که البته در دوران اسلامی نیز به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته و تحول یافته است. این تحقیقات نشان داد که کاخ سروستان نه تنها یک بنای ساسانی است بلکه پل ارتباطی مهمی بین دو دوره تاریخی بزرگ ایران ساسانیان و اوایل اسلام محسوب می شود و تحولات معماری و فرهنگی را به خوبی منعکس می کند.

زمان ساخت

همانطور که اشاره شد زمان ساخت کاخ ساسانی سروستان موضوعی پربحث و پر از ابهامات بوده است. اما بر اساس جدیدترین و دقیق ترین کاوش ها و آزمایش های سن سنجی به ویژه با استفاده از روش رادیوکربن این بنا به طور قطع به دوره ساسانی تعلق دارد. بیشتر محققان داخلی و خارجی با توجه به شواهد موجود ساخت آن را به قرن پنجم میلادی و به احتمال زیاد به دوران سلطنت بهرام پنجم (بهرام گور) نسبت می دهند. بهرام پنجم که از سال ۴۲۱ تا ۴۳۸ میلادی بر تخت پادشاهی ساسانی تکیه زده بود دوران پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشت. برخی منابع تاریخی از جمله سخنان طبری که توسط هرتسفلد نیز مورد استناد قرار گرفته به نقش مهر نرسه وزیر با تدبیر و زیرک بهرام گور در احداث این بنا اشاره می کنند. مهر نرسه که فردی قدرتمند و تاثیرگذار در دربار ساسانی بود مسئولیت بسیاری از پروژه های عمرانی و آبادانی آن دوره را بر عهده داشت. بنابراین می توان نتیجه گرفت که ساخت کاخ سروستان در نیمه اول قرن پنجم میلادی و با دستور مستقیم پادشاه ساسانی و نظارت وزیر او آغاز شده است. این زمان بندی کاخ سروستان را در کنار دیگر آثار مهم معماری ساسانی قرار می دهد و جایگاه آن را در تاریخ هنر و معماری ایران مستحکم می سازد. با این حال شواهد نشان می دهد که بنا در دوران اسلامی نیز مورد توجه قرار گرفته و تعمیرات و تغییراتی در آن صورت پذیرفته است که این خود گواهی بر اهمیت و کاربری مستمر آن در طول قرون متمادی است.

معماری کاخ ساسانی سروستان

معماری کاخ ساسانی سروستان نمونه ای برجسته از نبوغ و مهارت معماران ساسانی است که با استفاده از مصالح بومی و تکنیک های پیشرفته زمان خود بنایی شکوهمند و پایدار خلق کرده اند. این کاخ عمدتاً با گچ آجر و سنگ ساخته شده است که نشان از توانایی بالای معماران در ترکیب این مواد و ایجاد سازه های مستحکم دارد. نمای اصلی کاخ در ضلع جنوبی آن قرار گرفته و شامل یک ایوان مرکزی وسیع و دو ایوان کوچکتر در طرفین است که تقارن و عظمت خاصی به ورودی بنا می بخشد. ایوان مرکزی که مربعی شکل با ابعاد ۱۳ در ۱۳ متر و ارتفاع ۱۸ متر است به عنوان قلب تپنده کاخ عمل می کند و ارتباطی مستقیم با حیاط و تالار اصلی دارد. این تالار مرکزی محور اصلی فضاهای داخلی است و از طریق آن می توان به بخش های مختلف کاخ دسترسی پیدا کرد. قسمت شمالی بنا نیز با چند پله به محوطه بیرونی کاخ متصل می شود در حالی که قسمت جنوبی به ایوان جانبی دیگر راه می یابد. ایوان شرقی و بزرگ کاخ نیز به تالار مرکزی و دیگر بخش ها ارتباط مستقیمی دارد که نشان دهنده طراحی پیچیده و در عین حال کاربردی بنا است. در دو طرف این بنا دو اتاق باریک با طاق های گهواره ای قرار گرفته اند که به شکل قرینه طراحی نشده اند و روبروی یکدیگر نیستند؛ این عدم تقارن به نوعی نوآوری و آزادی در طراحی را به نمایش می گذارد. برای تقویت و استقرار صحیح گنبدها از عناصری چون فیلپوش و گوشواره استفاده شده است که تکنیکی رایج و مؤثر در معماری ساسانی برای تبدیل پلان مربع به دایره گنبد است. این ستون ها علاوه بر نقش سازه ای وظیفه محافظت و مهار سقف کاخ را نیز برعهده دارند. در زمین های مجاور این کاخ ناهمواری ها و تپه هایی دیده می شود که نشان می دهد احتمالاً در اطراف این کاخ بناهای دیگری نیز وجود داشته اند که بخش هایی از مجموعه بزرگتری بوده اند. نقشه کلی کاخ سروستان شیوه ای بسیار نوآورانه و جالب از معماری عهد ساسانی را به نمایش می گذارد و برخی از پژوهشگران معماری ساسانی با توجه به تکنیک پیشرفته تر در طرح کلی و جزئیات بنا آن را متعلق به اواخر دوران ساسانی می دانند. این بنا به دلیل پیچیدگی و کمال فنی اش یکی از مهم ترین نمونه های معماری ساسانی است که درک ما را از پیشرفت های هنری و مهندسی آن دوره عمیق تر می سازد. از نظر تکنیکی معماری این کاخ نشان دهنده گام های اولیه در توسعه سبک های ساختمانی است که بعدها در معماری گوتیک به نهایت خود رسیدند و این خود گواهی بر بینش بلندمدت معماران ساسانی است.

شباهت هایی میان کاخ اردشیر بابکان و کاخ سروستان

کاخ سروستان و کاخ اردشیر بابکان در فیروزآباد دو نمونه برجسته از معماری ساسانی هستند که شباهت های قابل توجهی با یکدیگر دارند. آندره گدار معمار و سیاح معروف فرانسوی کاخ سروستان را بسیار شبیه به کاخ زیبای اردشیر بابکان می داند و معتقد است که کاخ سروستان حتی بهتر نگهداری و حفظ شده است. او همچنین اشاره می کند که در ساخت گنبدها و طاق های کاخ سروستان مهارت بیشتری به کار رفته است که نشان دهنده پیشرفت در تکنیک های ساختمانی است. قسمت پشتی تالار اصلی کاخ سروستان که گنبد مرکزی در آن قرار گرفته با وجود یک حیاط درست مانند کاخ اردشیر بابکان ساخته شده است. در اطراف این حیاط نیز ساختمان هایی برای محل سکونت در نظر گرفته شده بود. با این حال تفاوت هایی نیز وجود دارد؛ در کاخ سروستان هیچ قرینه سازی کاملی دیده نمی شود و ابعاد اتاق ها نیز یکسان نیستند که این امر به آن آزادی و تنوع بیشتری در طراحی می بخشد. در واقع کاخ سروستان با وجود شباهت های اساسی جزئیات متنوع تر و آزادانه تری نسبت به کاخ اردشیر بابکان دارد. وسعت و بزرگی آن حدود یک چهارم کاخ اردشیر بابکان است که این تفاوت در ابعاد به گمانه زنی ها در مورد کاربری بنا دامن زده است. برخی معتقدند که کاخ سروستان برای پذیرایی ها مورد استفاده قرار می گرفته هرچند آندره گدار بر این باور است که حتی برای پذیرایی نیز بسیار کوچک بوده است. تالارهای دیگر کاخ سروستان با وجود وسعت و تجلل تعدادشان کم است و درب های آن ها به سمت خارج باز می شود که این ویژگی احتمال محل سکونت بودن آن ها را کاهش می دهد. نکته جالب دیگر وجود طاق های گنبدی شکل از جنس آجر در هر دو کاخ است که نشان دهنده استفاده از یک تکنیک ساختمانی مشترک و پیشرفته در آن دوران است. این شباهت ها و تفاوت ها کاخ سروستان را به نمونه ای منحصر به فرد در مطالعه معماری ساسانی تبدیل کرده است.

مقایسه کاخ ساسان سروستان با اثر ساسانی در فیروز آباد

مقایسه کاخ ساسان سروستان با اثر ساسانی در فیروزآباد یعنی کاخ اردشیر بابکان نه تنها شباهت های معماری را آشکار می سازد بلکه تفاوت های ظریفی را نیز برجسته می کند که هر یک از این بناها را منحصر به فرد می سازد. هر دو کاخ نمونه های بارز از شکوه و پیشرفت معماری ساسانی هستند و از مصالحی چون سنگ و گچ برای ساخت استفاده کرده اند. هر دو دارای ایوان های ورودی و تالارهای گنبددار هستند که نشان دهنده الگوی رایج در کاخ سازی آن دوره است. گنبدها در هر دو بنا با استفاده از تکنیک فیلپوش و گوشواره ساخته شده اند که امکان قرار دادن گنبد مدور بر روی پایه مربعی را فراهم می آورد و از نظر مهندسی یک دستاورد بزرگ محسوب می شود. با این حال تفاوت های کلیدی نیز وجود دارد. کاخ سروستان از نظر وسعت کوچکتر از کاخ اردشیر بابکان است؛ برخی منابع وسعت آن را یک چهارم کاخ فیروزآباد تخمین زده اند. این تفاوت در ابعاد ممکن است به کاربری متفاوت بناها اشاره داشته باشد. کاخ اردشیر بابکان به دلیل عظمت و پیچیدگی بیشتر احتمالاً یک کاخ سلطنتی اصلی بوده در حالی که کاخ سروستان ممکن است یک اقامتگاه فصلی شکارگاه یا حتی یک آتشکده مهم بوده باشد. همچنین در حالی که کاخ اردشیر بابکان تمایل بیشتری به تقارن دارد کاخ سروستان از نظر طراحی آزادتر و خلاقانه تر به نظر می رسد و برخی از اتاق ها و فضاها در آن به صورت نامتقارن طراحی شده اند. این آزادی در طراحی به خصوص در بخش های داخلی و ارتباط میان اتاق ها نشان دهنده تکامل و نوآوری در معماری ساسانی در دوره ساخت کاخ سروستان است. برخی پژوهشگران معتقدند که کاخ سروستان از نظر اصول فنی کامل تر و در ساختمان طاق ها و گنبدها مهارت بیشتری به خرج داده شده است که می تواند نشان دهنده ساخت آن در دوره متأخرتری از دوران ساسانی باشد. این مقایسه نشان می دهد که هر دو بنا با وجود شباهت های بنیادی روایتگر جنبه های متفاوتی از هنر و مهندسی ساسانیان هستند و در کنار هم تصویری جامع از معماری این دوره ارائه می دهند.

کاربری بنای کاخ سروستان

کاربری بنای کاخ سروستان همواره موضوعی پربحث و محل اختلاف نظرهای فراوان میان محققان و باستان شناسان بوده است. برخی از پژوهشگران بر این باورند که فضای این کاخ نسبت به یک کاخ پادشاهی کوچک تر است و در اصل این بنا یک آتشکده مهم و مرکزی بوده است. طبق این دیدگاه مناسک دینی و آداب مذهبی ساسانیان در این مکان برگزار می شده است. این نظریه با توجه به وجود چهارطاقی های رایج در معماری آتشکده ها قوت می گیرد. در مقابل عده ای دیگر معتقدند که کاخ سروستان محیطی وسیع تر از یک آتشگاه معمولی دارد و در اصل یک شکارگاه و استراحتگاه سلطنتی برای پادشاهان ساسانی به ویژه بهرام گور بوده است. این نظریه با توجه به موقعیت مکانی بنا در نزدیکی مناطق طبیعی و شکارگاهی آن زمان منطقی به نظر می رسد. علاوه بر این منابع تاریخی و جغرافیایی نیز اطلاعات گوناگونی از این کاخ ارائه کرده اند. برای مثال ابن خردادبه در کتاب مشهور خود المسالک و الممالک پس از توضیحات مفصل درباره شهر تاریخی استخر و معرفی آن به عنوان یکی از قدیمی ترین شهرهای منطقه پارس سروستان را یکی از قصبه های این شهر می شمارد. او از بنایی بسیار بزرگ و وسیع یاد می کند که از گچ و سنگ ساخته شده و شامل تالارهای ستون دار گنبدها اتاق ها چندین ایوان و راهروهای گوناگون و متعدد است. ابن خردادبه در نهایت ساخت این بنا را به بهرام پنجم ساسانی نسبت می دهد. این توصیفات بیشتر با کاربری یک کاخ یا اقامتگاه سلطنتی سازگار است تا صرفاً یک آتشکده. با این حال نمی توان احتمال وجود کاربری های متعدد یا تغییر کاربری در طول زمان را نادیده گرفت. ممکن است بنا در ابتدا کاربری خاصی داشته و سپس با تغییر نیازها یا شرایط کاربری آن نیز دگرگون شده باشد. این پیچیدگی در کاربری بر جذابیت و اهمیت تاریخی کاخ سروستان افزوده است و آن را به موضوعی مهم برای مطالعات بیشتر تبدیل کرده است. در مجموع می توان گفت که کاخ سروستان چه یک آتشکده چه یک شکارگاه سلطنتی و چه ترکیبی از هر دو نقش مهمی در زندگی اجتماعی سیاسی و مذهبی دوران ساسانی ایفا کرده است و همچنان یکی از اسرارآمیزترین و باشکوه ترین بناهای آن دوره محسوب می شود.

تاریخچه مطالعات بر روی کاخ ساسان سروستان

تاریخچه مطالعات بر روی کاخ ساسان سروستان نشان دهنده یک فرآیند طولانی و پیچیده از کشف تفسیر و بازبینی است. برای نخستین بار سرگور اوزلی بود که در سال ۱۸۱۰ میلادی به این بنا توجه کرد. او پس از بازدید شرحی از آن را به عنوان یک بنای آجری با سبکی معمول از دوره اسلامی ارائه داد. این اولین معرفی رسمی بنا به جهان غرب بود. در سال ۱۸۴۰ میلادی اوژن فلاندن و پاسکال کست از این محوطه بازدید کرده و نقشه ای دقیق به همراه پنج طرح از جزئیات قابل توجه بنا تهیه کردند. فلاندن بر این گمان بود که این بنا در اصل یک کاخ بوده اما با مقایسه آن با تعدادی چهارطاقی نتیجه گرفت که به نظر او بنا یک آتشگاه از دوره ساسانیان است. مادام ژان دیولافوا نیز در سال ۱۸۸۰ میلادی از سروستان دیدن کرد و با تمرکز بیشتر بر هماهنگی موجود در جزئیات و دقت در معماری نقشه های بسیار دقیق تری از طرح کست تهیه کرد. تصاویر تهیه شده توسط دیولافوا قدیمی ترین تصاویر موجود از بنا هستند و شامل بخش های ارزشمندی از ساختمان می شوند که پیش از آن به دقت بررسی نشده بودند. دیولافوا با اصرار زیادی بنا را متعلق به اواخر امپراتوری هخامنشی یا حتی دوره سلوکی می دانست و تنها فلاندن بود که تاریخ ساسانی را برای آن حدس زده بود. حدود سال ۱۹۱۰ میلادی امیل هرتسفلد تاریخ بنای سروستان را به دوره پادشاهی بهرام پنجم (۴۲۰-۴۸۰ میلادی) نسبت داد. هرتسفلد برای اثبات ادعای خود به گفته طبری استناد کرد که مهر نرسه صدراعظم بهرام پنجم باغی با دوازده هزار درخت سرو کاشت و این را دلیلی بر تعلق بنا به آن دوره ذکر کرد. این نظریه هرتسفلد پایه ای برای پذیرش گسترده تر تعلق بنا به دوره ساسانی شد. در دهه ۱۳۸۰ خورشیدی با کاوش های باستان شناسانه و استفاده از فناوری های نوین مانند تاریخ گذاری کربن ۱۴ شواهد جدیدی به دست آمد. این آزمایش ها با شناسایی چوب ها و ریززغال ها در ملات دیوارها و گنبدها به طور قاطع تأیید کردند که بنا متعلق به دوره ساسانی است هرچند که در دوران اسلامی نیز مورد استفاده و مرمت قرار گرفته است. این مطالعات جامع به ما کمک کرد تا درک عمیق تری از تاریخ و تکامل این بنای باشکوه داشته باشیم و جایگاه آن را در تاریخ معماری ایران تثبیت کنیم.

دسترسی به کاخ ساسانی استان فارس

دسترسی به کاخ ساسانی سروستان برای بازدیدکنندگان از نقاط مختلف کشور به سادگی امکان پذیر است. این مجموعه تاریخی زیبا در استان فارس و در شهرستان سروستان در فاصله حدود ۱۴ کیلومتری جنوب شهر سروستان و در جاده شیراز به سمت فسا قرار دارد. اگر قصد سفر از شیراز را دارید با یک رانندگی معمولی حدود دو ساعت زمان نیاز دارید تا به این کاخ برسید. این مسیر بخشی از محور ساسانی است که در جنوب شهر سروستان پیش روی شما قرار می گیرد و خود کاخ به استقبال شما خواهد آمد. برای برنامه ریزی سفر بهتر است مسیرهای دسترسی را از قبل بررسی کنید تا تجربه ای دلپذیر داشته باشید. این کاخ به دلیل موقعیت مکانی خود به راحتی از شهرهای بزرگ اطراف قابل دسترسی است و می تواند مقصدی عالی برای یک سفر یک روزه یا بخشی از یک تور تاریخی در استان فارس باشد. با توجه به اهمیت تاریخی و زیبایی های طبیعی منطقه سفر به کاخ سروستان می تواند یک تجربه فرهنگی و طبیعی فراموش نشدنی را برای شما رقم بزند. حتماً قبل از سفر وضعیت راه ها و امکانات رفاهی موجود در منطقه را بررسی کنید تا سفری راحت و بدون دغدغه داشته باشید.

مسیر دقیق دسترسی به کاخ سروستان

برای دسترسی دقیق به کاخ سروستان مسیرهای مختلفی وجود دارد که می توانید بر اساس مبدأ سفر خود انتخاب کنید. اگر از شیراز عازم هستید باید مسیر اصلی را با اتومبیل شخصی یا اتوبوس به سمت سروستان طی کنید. پس از طی مسافتی حدود ۵ کیلومتر در جاده فسا یک تابلوی بزرگ را مشاهده خواهید کرد که مسیر منتهی به کاخ را به شما نشان می دهد. از این تابلو تا خود کاخ سروستان حدود ۵ کیلومتر دیگر فاصله خواهد بود که باید آن را طی کنید. این مسیر کاملاً مشخص و آسفالته است و به راحتی می توانید به مقصد برسید. اما اگر قصد سفر از جنوب کشور به سمت سروستان و بازدید از این کاخ را دارید باید به جاده شیراز-بندرعباس بروید که به آن آزادراه شیراز-سروستان نیز گفته می شود. در این مسیر به سمت بندرعباس حرکت کنید و سپس در ادامه خود را به سمت جاده خاوران-سروستان برسانید. پس از اینکه اردوگاه شهید بهشتی سروستان را پشت سر گذاشتید و قبل از رسیدن به منطقه پوزه نظرآباد یک جاده خاکی را مشاهده خواهید کرد که باید وارد آن شوید. این جاده خاکی در نهایت شما را به کاخ سروستان خواهد رساند. توصیه می شود در صورت استفاده از مسیر خاکی از وضعیت آب و هوا و مناسب بودن وسیله نقلیه خود اطمینان حاصل کنید. در هر دو مسیر تابلوهای راهنما به شما کمک می کنند تا به راحتی کاخ را پیدا کنید و از این اثر تاریخی باشکوه بازدید نمایید. برنامه ریزی دقیق مسیر به شما کمک می کند تا زمان بیشتری را به گشت و گذار در محوطه کاخ اختصاص دهید و از زیبایی های آن بهره مند شوید.

بازدید از کاخ ساسانی سروستان

بازدید از کاخ ساسانی سروستان تجربه ای بی نظیر برای علاقه مندان به تاریخ و معماری است اما نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد. بهترین زمان برای بازدید از این عمارت تاریخی فصل بهار و ابتدای فصل پاییز است. در این دو فصل هوا مطبوع و دلپذیر است و شما می توانید بدون تحمل گرمای طاقت فرسا یا سرمای شدید بازدیدی فراموش نشدنی از این مکان داشته باشید. متأسفانه بازدید از عمارت در حال حاضر کاملاً رایگان است و هیچ گونه امکانات رفاهی نظیر بوفه فروشگاه یا سایر خدمات در اطراف آن وجود ندارد. به همین دلیل اکیداً توصیه می شود که حتماً خوراکی و آب آشامیدنی به همراه داشته باشید. وضعیت سرویس های بهداشتی نیز در شرایط نامناسبی قرار دارد که این موضوع می تواند برای بازدیدکنندگان مشکل ساز باشد. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر از وضعیت کاخ و تاریخچه آن هیچ تابلوی راهنما یا اطلاعاتی در محل وجود ندارد که این امر می تواند درک عمق تاریخی بنا را برای بازدیدکنندگان دشوار کند. با وجود این کاستی ها کاخ سروستان همچنان جذابیت های خاص خود را دارد. اگر در بازدید شما هوا تاریک شد تماشای آسمان پرستاره و زیبای شب در این منطقه را به هیچ عنوان از دست ندهید. این کاخ از مناطق مسکونی دور است و نورپردازی مناسبی دارد که آن را به محلی عالی برای عکاسی در شب تبدیل کرده است. در نهایت فراموش نکنید که به هیچ عنوان به آثار تاریخی آسیبی نرسانده و با کمترین رد پایی از خود بازدیدتان از این آثار را انجام دهید. حفظ این میراث ارزشمند وظیفه همه ماست. با رعایت این نکات می توانید از بازدید خود نهایت لذت را ببرید و خاطراتی ماندگار از این سفر تاریخی به یادگار بگذارید.

کاخ ساسانی سروستان با وجود شهرت و قدمت زیاد در حال حاضر با چالش هایی در زمینه زیرساخت های گردشگری مواجه است. قطع آب شرب وضعیت نامناسب سرویس های بهداشتی و عدم جمع آوری لوله های مرمت چهره ای ناخوشایند از این میراث جهانی بر جای گذاشته است.

تور کاخ سروستان برای عاشقان ایران باستان

کاخ سروستان یکی از بناهای تاریخی و مشهور کشور ما ایران است که متعلق به دولت ساسانیان بوده و در استان فارس قرار گرفته است. این عمارت ارزشمند تاریخی که قدمت آن بیش از هزار سال است به ثبت ملی نیز رسیده و با مساحتی حدود ۲۵ هکتار یادگاری از پادشاهی بهرام گور یکی از پادشاهان ساسانی به شمار می رود. برای عاشقان ایران باستان تور کاخ سروستان فرصتی بی نظیر برای غرق شدن در تاریخ و معماری دوران ساسانی است. این عمارت شباهت زیادی به کاخ اردشیر بابکان در فیروزآباد دارد و مردم محلی آن را تحت عنوان کاخ ساسان و چهارطاقی نیز می شناسند. با وجود شهرت و قدمت زیادی که این بنا دارد متأسفانه در حال حاضر از نظر امکانات رفاهی و زیرساخت های گردشگری در وضعیت نامطلوبی به سر می برد. آب شرب در کل این محوطه کاملاً قطع شده وضعیت سرویس های بهداشتی اسفبار است و نبود تابلوهای راهنما یا اطلاعات کافی بازدید از این مکان را تا حدی با چالش مواجه می کند. لوله هایی که در زمان مرمت مورد استفاده قرار گرفته بودند همچنان در محوطه رها شده اند و چهره ای ناخوشایند و زشت را از این میراث جهانی بر جای گذاشته اند. با این حال اگر زیرساخت های مناسب گردشگری برای این بنا در نظر گرفته شود مانند حمل و نقل مناسب راه های دسترسی بهبود یافته امکانات پذیرایی و موارد مشابه بدون شک این بنای تاریخی می تواند به یکی از قطب های جذاب گردشگری کشور تبدیل شود. علاوه بر این از درآمدهای حاصل از گردشگری می توان برای کارهای مطالعاتی توسعه زیرساخت ها و حفظ و نگهداری بهتر بنا استفاده کرد. این پتانسیل عظیم نیازمند توجه و سرمایه گذاری است تا بتوان شکوه گذشته این کاخ را به طور کامل به نمایش گذاشت و تجربه ای غنی تر را برای بازدیدکنندگان فراهم آورد. سفر به کاخ سروستان حتی با وجود کمبودها برای درک عظمت معماری ساسانی و لمس تاریخ تجربه ای فراموش نشدنی خواهد بود.

کاخ ساسانی سروستان با مساحت ۲۵ هکتار و معماری پیچیده از سنگ و گچ نمادی از شکوه دوران ساسانی است که گنبدها و ایوان های باشکوه آن نشان از مهارت بی بدیل معماران آن دوره دارد.

نگارخانه

در این بخش نگارخانه ای از تصاویر کاخ ساسانی سروستان و جزئیات معماری آن ارائه می شود. این تصاویر شامل نماهای خارجی بنا ایوان ها طاق ها گنبدها و بخش های مختلف داخلی کاخ است که به وضوح زیبایی ها و پیچیدگی های معماری این اثر تاریخی را به نمایش می گذارد. همچنین تصاویری از محوطه پیرامونی کاخ و چشم اندازهای طبیعی منطقه نیز قرار داده شده است تا بازدیدکنندگان بتوانند قبل از سفر با فضای کلی این مجموعه آشنا شوند. این نگارخانه فرصتی است برای درک بهتر عظمت و شکوه این بنای کهن و لمس هنر و مهندسی دوران ساسانی.

با وجود نام آتشکده سروستان یافته های جدید و مطالعات باستان شناسی نشان می دهند که این بنا در اصل یک کاخ ساسانی بوده که در دوران اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفته و تغییراتی در آن صورت پذیرفته است.

آیا کاخ ساسانی سروستان همان آتشکده سروستان است؟

خیر بر اساس پژوهش های جدید و دقیق باستان شناسی کاخ ساسانی سروستان در اصل یک کاخ سلطنتی یا اقامتگاه بوده است نه یک آتشکده. با این حال به دلیل وجود چهارطاقی و ابهامات اولیه در کاربری آن در گذشته به اشتباه به آن آتشکده سروستان نیز گفته می شد.

چه کسی کاخ ساسانی سروستان را بنا کرد؟

اکثریت محققان و باستان شناسان بر این باورند که کاخ ساسانی سروستان به دستور بهرام پنجم مشهور به بهرام گور پادشاه ساسانی در قرن پنجم میلادی بنا شده است. برخی منابع نیز به نقش مهر نرسه وزیر او در ساخت این بنا اشاره دارند.

آیا بازدید از کاخ سروستان رایگان است؟

بله در حال حاضر بازدید از کاخ ساسانی سروستان کاملاً رایگان است. اما لازم به ذکر است که امکانات رفاهی و خدماتی مانند بوفه یا سرویس بهداشتی مناسب در محل وجود ندارد و باید لوازم مورد نیاز را همراه داشته باشید.

ساعات کاری کاخ ساسانی سروستان در ایام تعطیل چگونه است؟

اطلاعات دقیقی در مورد ساعات کاری کاخ ساسانی سروستان در ایام تعطیل به صورت عمومی اعلام نشده است. با توجه به رایگان بودن بازدید و عدم وجود نگهبانی دائمی معمولاً امکان بازدید در تمام ساعات روز وجود دارد اما توصیه می شود در ساعات روشنایی روز مراجعه کنید.

نزدیکترین شهر بزرگ به کاخ سروستان کدام است؟

نزدیکترین شهر بزرگ به کاخ ساسانی سروستان شهر شیراز در استان فارس است. این کاخ در فاصله حدود دو ساعتی رانندگی از شیراز قرار دارد و دسترسی به آن از طریق جاده شیراز به فسا امکان پذیر است.

آیا کاخ ساسانی سروستان در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد؟

بله کاخ ساسانی سروستان در تیر ماه سال ۱۳۹۷ خورشیدی به عنوان بخشی از مناظر باستان شناسی ساسانیان فارس در فهرست سازمان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است که نشان دهنده اهمیت جهانی این اثر تاریخی است.