روش سرچ مقاله isi

جستجوی مقالات ISI در پایگاه‌های معتبر مانند وب آو ساینس و اسکوپوس با استفاده از کلمات کلیدی مؤثر و عملگرهای جستجو بهترین روش برای یافتن مقالات علمی نمایه شده در ژورنال‌های ISI است که توسط Clarivate Analytics و دیگر موسسات نمایه می‌شوند. این راهنما شما را در این فرآیند یاری می‌کند.

دسترسی به دانش روز دنیا و نتایج تحقیقات علمی معتبر یکی از نیازهای اساسی پژوهشگران دانشجویان و متخصصان در هر رشته‌ای است. مقالات ISI به دلیل گذراندن فرآیندهای داوری دقیق و انتشار در نشریات علمی با کیفیت بالا جایگاه ویژه‌ای در جامعه علمی دارند و منبعی قابل اتکا برای استناد و پیشبرد تحقیقات به شمار می‌روند. اما حجم عظیم مقالات منتشر شده یافتن اطلاعات مورد نیاز را به چالشی تبدیل می‌کند. تسلط بر روش‌های جستجوی مؤثر در پایگاه‌های اطلاعاتی اصلی که این مقالات را نمایه می‌کنند نه تنها در وقت شما صرفه‌جویی می‌کند بلکه دستیابی به دقیق‌ترین و مرتبط‌ترین نتایج را تضمین می‌نماید. این راهنمای جامع گام به گام شما را با فرآیند جستجوی مقالات ISI آشنا می‌کند از معرفی پایگاه‌های کلیدی و روش‌های جستجوی پایه گرفته تا تکنیک‌های پیشرفته و مدیریت نتایج تا بتوانید به آسانی به منابع علمی مورد نیاز خود دست یابید.

مقالات ISI چیستند و چرا جستجوی آنها مهم است؟

مقالات ISI به انتشارات علمی اطلاق می‌شود که در مجلات نمایه شده در فهرست‌های اصلی موسسه اطلاعات علمی (Institute for Scientific Information) منتشر شده‌اند. این موسسه که اکنون بخشی از شرکت Clarivate Analytics است با ارزیابی دقیق مجلات بر اساس معیارهایی نظیر کیفیت ویرایش داوری همتا نظم در انتشار و مهم‌تر از همه شاخص استنادی مجموعه‌ای از نشریات علمی معتبر را در حوزه‌های مختلف علوم و هنر نمایه می‌کند. این نمایه شامل پایگاه‌های اطلاعاتی مهمی مانند Web of Science است. اهمیت مقالات ISI از اعتبار علمی بالای آن‌ها ناشی می‌شود؛ پژوهشگرانی که مقالاتشان در این مجلات منتشر می‌شود اطمینان دارند که کارشان توسط جامعه علمی بین‌المللی دیده و مورد ارزیابی قرار گرفته است. جستجو و دسترسی به این مقالات برای هر فردی که درگیر پژوهش است حیاتی است. اولاً این مقالات جدیدترین یافته‌ها و پیشرفت‌ها در یک زمینه خاص را ارائه می‌دهند و به شما کمک می‌کنند تا از وضعیت دانش در حوزه خود مطلع شوید. ثانیاً با مطالعه مقالات ISI می‌توانید شکاف‌های تحقیقاتی موجود را شناسایی کرده و ایده‌های جدیدی برای پژوهش خود بیابید. ثالثاً استناد به مقالات ISI در پژوهش‌های خود اعتبار کار شما را افزایش داده و نشان می‌دهد که بر ادبیات موضوعی معتبر مسلط هستید. علاوه بر این بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی انتشار مقاله در نشریات ISI را یکی از معیارهای اصلی برای ارتقاء اعضای هیئت علمی و ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی قرار داده‌اند. بنابراین توانایی یافتن و استفاده مؤثر از این منابع یک مهارت کلیدی در دنیای آکادمیک و پژوهشی محسوب می‌شود و فراتر از صرفاً پیدا کردن یک متن به معنای دسترسی به جریان اصلی دانش جهانی و مشارکت در آن است.

معرفی پایگاه‌های اطلاعاتی اصلی برای جستجوی مقالات ISI

برای جستجوی مقالات نمایه شده در فهرست‌های ISI دو پایگاه اطلاعاتی اصلی وجود دارند که بیشترین حجم از این محتوا را پوشش می‌دهند و توسط جامعه علمی بین‌المللی به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. آشنایی با این پایگاه‌ها و ویژگی‌های آن‌ها نقطه شروع هر جستجوی موفقی است. این دو پایگاه به دلیل پوشش وسیع امکانات جستجوی قدرتمند و ابزارهای تحلیل استنادی انتخاب اول پژوهشگران برای یافتن مقالات ISI هستند. هرچند پایگاه‌های دیگری نیز ممکن است به نمایه کردن برخی از مجلات ISI بپردازند اما تمرکز اصلی و جامعیت در Web of Science و Scopus یافت می‌شود. دسترسی به این پایگاه‌ها معمولاً از طریق اشتراک دانشگاه‌ها موسسات تحقیقاتی یا کتابخانه‌های ملی امکان‌پذیر است. این پایگاه‌ها نه تنها امکان جستجو بر اساس کلمات کلیدی نویسنده عنوان و غیره را فراهم می‌کنند بلکه ابزارهای پیچیده‌تری برای تحلیل روندها شناسایی مقالات پر استناد و ارزیابی تأثیرگذاری پژوهشگران و نشریات نیز ارائه می‌دهند که آن‌ها را به ابزاری فراتر از یک موتور جستجوی ساده تبدیل کرده است. انتخاب بین این دو پایگاه یا استفاده همزمان از هر دو بستگی به حوزه موضوعی پژوهش پوشش زمانی مورد نیاز و امکانات خاص هر پایگاه دارد که در ادامه به معرفی جزئیات هر یک می‌پردازیم.

پایگاه استنادی وب آو ساینس (Web of Science)

پایگاه Web of Science که توسط Clarivate Analytics مدیریت می‌شود یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین پایگاه‌های اطلاعاتی برای جستجوی مقالات ISI است. این پایگاه مجموعه‌ای از نمایه‌های استنادی را شامل می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: Science Citation Index Expanded (SCIE) Social Sciences Citation Index (SSCI) و Arts & Humanities Citation Index (A&HCI). این نمایه‌ها مقالات منتشر شده در هزاران ژورنال علمی با کیفیت بالا را در تمامی حوزه‌های موضوعی پوشش می‌دهند. Web of Science به دلیل پوشش تاریخی قوی (برخی نمایه‌ها تا اوایل قرن بیستم را پوشش می‌دهند) و امکانات تحلیل استنادی پیشرفته ابزاری بسیار قدرتمند برای پژوهشگران محسوب می‌شود. یکی از ویژگی‌های برجسته Web of Science امکان ردیابی استنادات است؛ شما می‌توانید ببینید که یک مقاله خاص توسط چه مقالات دیگری مورد استناد قرار گرفته است (Cited References) و همچنین یک مقاله مشخص به چه مقالاتی استناد کرده است (Citing Articles). این قابلیت به شما امکان می‌دهد تا شبکه ارتباطی مقالات در یک حوزه را بررسی کرده و مقالات کلیدی و تأثیرگذار را شناسایی کنید. علاوه بر مقالات ژورنالی Web of Science کنفرانس‌ها کتاب‌ها و پتنت‌ها را نیز نمایه می‌کند. رابط کاربری آن امکان جستجوی پایه و پیشرفته را فراهم کرده و ابزارهای متنوعی برای پالایش نتایج و تحلیل آن‌ها (مانند ایجاد گزارش استنادی برای نویسندگان یا مجموعه‌ای از مقالات) در اختیار کاربر قرار می‌دهد. درک ساختار نمایه‌های مختلف در Web of Science و تفاوت پوشش آن‌ها برای انجام یک جستجوی دقیق و جامع ضروری است.

پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس (Scopus)

پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس (Scopus) که متعلق به انتشارات Elsevier است یکی دیگر از منابع اصلی و بسیار گسترده برای یافتن مقالات ISI و سایر انتشارات علمی است. اسکوپوس از نظر تعداد مجلات و انواع مدارک نمایه شده پوشش وسیع‌تری نسبت به بخش اصلی Web of Science دارد و علاوه بر مجلات علمی کتاب‌ها مقالات کنفرانس‌ها و پتنت‌ها را نیز شامل می‌شود. این پایگاه بیش از 70 میلیون مدرک را در حوزه‌های علوم فناوری پزشکی علوم اجتماعی هنر و علوم انسانی پوشش می‌دهد. یکی از تفاوت‌های کلیدی اسکوپوس با Web of Science پوشش زمانی آن است که معمولاً از سال 1970 به بعد تمرکز دارد هرچند برای برخی مجلات پوشش قدیمی‌تر نیز ارائه می‌دهد. اسکوپوس نیز ابزارهای تحلیل استنادی قدرتمندی ارائه می‌دهد از جمله امکان مشاهده تعداد استنادات هر مقاله H-index نویسندگان و موسسات و ابزارهایی برای تحلیل همکاری‌های پژوهشی. رابط کاربری اسکوپوس معمولاً کاربرپسندتر از Web of Science تلقی می‌شود و امکانات بصری خوبی برای نمایش نتایج و تحلیل آن‌ها فراهم می‌کند. هرچند هر دو پایگاه مقالات ISI را نمایه می‌کنند اما تفاوت‌هایی در معیارها و پوشش مجلات دارند. به همین دلیل بسیاری از پژوهشگران برای اطمینان از جامعیت جستجوی خود از هر دو پایگاه به صورت مکمل استفاده می‌کنند. اسکوپوس همچنین معیارهایی مانند CiteScore را برای ارزیابی مجلات ارائه می‌دهد که مکمل شاخص JCR (Journal Citation Reports) در Web of Science است. درک نقاط قوت و ضعف هر یک از این پایگاه‌ها به شما کمک می‌کند تا استراتژی جستجوی خود را بهینه کرده و از امکانات هر دو به نحو احسن بهره‌مند شوید.

روش‌ها و ابزارهای جستجوی اولیه در پایگاه‌های ISI

جستجوی مؤثر در پایگاه‌های اطلاعاتی مانند Web of Science و Scopus نیازمند آشنایی با روش‌های پایه و ابزارهای موجود است. نقطه شروع هر جستجویی تعیین دقیق موضوع و تبدیل آن به کلمات کلیدی مناسب است. جستجوی اولیه معمولاً شامل وارد کردن یک یا چند کلمه یا عبارت در نوار جستجوی اصلی پایگاه داده است. با این حال برای دستیابی به نتایج مرتبط و کاهش حجم نتایج نامربوط استفاده صرف از کلمات کلیدی کفایت نمی‌کند. ابزارهای جستجوی اولیه شامل استفاده از عملگرهای منطقی (Boolean Operators) برای ترکیب یا حذف کلمات کلیدی و همچنین استفاده از علائم نگارشی خاص برای جستجوی عبارات دقیق یا کلمات با ریشه‌های مختلف است. تسلط بر این ابزارها به شما امکان می‌دهد تا پرس‌وجوی جستجوی خود را دقیق‌تر فرموله کرده و نتایج اولیه را بهینه کنید. پیش از شروع جستجو بهتر است لیستی از کلمات کلیدی اصلی و مترادف‌های احتمالی آن‌ها تهیه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا از پوشش حداکثری موضوع مورد نظر اطمینان حاصل کنید. همچنین در نظر گرفتن املای متفاوت کلمات (مثلاً املای بریتانیایی و آمریکایی) یا کلمات مرتبط با حوزه پژوهش شما می‌تواند مفید باشد. پایگاه‌های اطلاعاتی معمولاً گزینه‌هایی برای جستجو در فیلدهای مختلف مانند عنوان چکیده کلمات کلیدی نویسنده یا کلمات کلیدی نمایه شده توسط پایگاه داده ارائه می‌دهند که در جستجوی پایه نیز قابل استفاده هستند اما کاربرد پیشرفته‌تر آن‌ها در بخش بعدی توضیح داده خواهد شد. هدف از جستجوی اولیه دریافت یک مجموعه اولیه از نتایج است که سپس می‌توان با استفاده از ابزارهای پالایش و تکنیک‌های جستجوی پیشرفته آن را بهبود بخشید.

انتخاب و استفاده از کلمات کلیدی مؤثر

انتخاب کلمات کلیدی مناسب اساسی‌ترین گام در فرآیند جستجوی مقالات ISI است. کلمات کلیدی باید به دقت موضوع پژوهش شما را منعکس کنند. برای انتخاب کلمات کلیدی مؤثر ابتدا موضوع خود را به اجزای اصلی تقسیم کنید. سپس برای هر جزء واژه‌ها و عبارات مرتبط را شناسایی کنید. از مترادف‌ها اصطلاحات تخصصی حوزه خود و همچنین کلمات کلیدی که در مقالات مرتبطی که قبلاً پیدا کرده‌اید استفاده شده‌اند بهره ببرید. به عنوان مثال اگر موضوع شما “تأثیر تغییرات آب و هوایی بر کشاورزی در مناطق خشک” است کلمات کلیدی اولیه می‌توانند “تغییرات آب و هوایی” “کشاورزی” “مناطق خشک” باشند. سپس باید مترادف‌ها و اصطلاحات مرتبط را در نظر بگیرید مانند “گرمایش جهانی” (برای تغییرات آب و هوایی) “زراعت” (برای کشاورزی) “مناطق نیمه‌خشک” “خشکسالی” (برای مناطق خشک). همچنین اصطلاحات تخصصی‌تر مانند “اقلیم‌شناسی کشاورزی” یا “امنیت غذایی” نیز ممکن است مرتبط باشند. پایگاه‌های اطلاعاتی معمولاً امکان جستجو در فیلد کلمات کلیدی ارائه‌شده توسط نویسندگان (Author Keywords) و کلمات کلیدی نمایه شده توسط پایگاه (Index Keywords/Subject Terms) را می‌دهند. استفاده از کلمات کلیدی نمایه شده توسط پایگاه (که اغلب از یک اصطلاح‌نامه استاندارد می‌آیند) می‌تواند به یافتن مقالاتی کمک کند که از اصطلاحات متفاوتی در عنوان یا چکیده استفاده کرده‌اند اما موضوع مشابهی دارند. وقت گذاشتن برای تهیه یک لیست جامع و دقیق از کلمات کلیدی قبل از شروع جستجو به طور قابل توجهی دقت و جامعیت نتایج شما را افزایش می‌دهد و از جستجوهای بی‌هدف جلوگیری می‌کند. در طول فرآیند جستجو نیز ممکن است با کلمات کلیدی جدیدی در نتایج مرتبط برخورد کنید که می‌توانید آن‌ها را به لیست خود اضافه کنید.

به کارگیری عملگرهای منطقی AND OR NOT

عملگرهای منطقی یا بولی (Boolean Operators) ابزارهای قدرتمندی هستند که به شما امکان می‌دهند کلمات کلیدی مختلف را با هم ترکیب کرده یا ارتباط بین آن‌ها را مشخص کنید و به این ترتیب پرس‌وجوی جستجوی خود را دقیق‌تر کنید. سه عملگر اصلی عبارتند از AND OR و NOT.

• AND: این عملگر برای ترکیب کلمات کلیدی استفاده می‌شود و به پایگاه داده می‌گوید که فقط مدارکی را بازیابی کند که شامل تمام کلمات متصل شده با AND باشند. استفاده از AND باعث محدود شدن نتایج می‌شود. مثال: “تغییرات آب و هوایی” AND “کشاورزی” نتایجی را پیدا می‌کند که هم درباره تغییرات آب و هوایی و هم درباره کشاورزی صحبت می‌کنند.
• OR: این عملگر برای ترکیب مترادف‌ها یا مفاهیم مرتبط استفاده می‌شود و به پایگاه داده می‌گوید که مدارکی را بازیابی کند که شامل حداقل یکی از کلمات متصل شده با OR باشند. استفاده از OR باعث گسترده‌تر شدن نتایج می‌شود. مثال: “کشاورزی” OR “زراعت” OR “فلاحت” نتایجی را پیدا می‌کند که شامل هر یک از این کلمات باشند. شما می‌توانید OR را برای ترکیب مترادف‌های مربوط به یک مفهوم خاص به کار ببرید مثلاً (“تغییرات آب و هوایی” OR “گرمایش جهانی”) AND (“کشاورزی” OR “زراعت”).
• NOT: این عملگر برای حذف نتایجی استفاده می‌شود که شامل یک کلمه خاص هستند و به پایگاه داده می‌گوید مدارکی را بازیابی کند که شامل کلمه اول باشند اما شامل کلمه دوم نباشند. استفاده از NOT باید با احتیاط انجام شود زیرا ممکن است مقالات مرتبطی را نیز حذف کند. مثال: “انرژی خورشیدی” NOT “فتوولتائیک” نتایجی را پیدا می‌کند که درباره انرژی خورشیدی هستند اما به طور خاص به فتوولتائیک نپرداخته‌اند.

استفاده صحیح از پرانتزها در ترکیب عملگرهای منطقی برای اطمینان از اجرای صحیح پرس‌وجو بسیار مهم است مانند مثال بالا که مترادف‌ها در پرانتز قرار گرفته‌اند. تسلط بر این عملگرها به شما امکان می‌دهد تا پرس‌وجوهای پیچیده‌تری بسازید که دقیقاً منطبق با نیاز اطلاعاتی شما باشند و از بازیابی حجم زیادی از نتایج نامربوط جلوگیری کنید.

راهنمای جستجوی پیشرفته برای نتایج دقیق‌تر

پس از آشنایی با روش‌های جستجوی پایه برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر و هدفمندتر باید از امکانات جستجوی پیشرفته در پایگاه‌های اطلاعاتی ISI بهره برد. جستجوی پیشرفته به شما امکان می‌دهد تا کنترل بیشتری بر فرآیند بازیابی اطلاعات داشته باشید و پرس‌وجوهای پیچیده‌تری را فرموله کنید. این بخش از جستجو شامل استفاده از فیلدهای مشخص برای محدود کردن جستجو به بخش‌های خاصی از مدرک و همچنین به کارگیری علائم و ترفندهای جستجو مانند Wildcards و Proximity Operators است. هدف از جستجوی پیشرفته افزایش دقت بازیابی (Precision) و کاهش حجم نتایج نامربوط است در حالی که سعی می‌شود جامعیت بازیابی (Recall) نیز حفظ شود. پایگاه‌های Web of Science و Scopus هر دو رابط‌های جستجوی پیشرفته‌ای ارائه می‌دهند که به کاربران امکان می‌دهند تا با استفاده از ترکیبی از فیلدها عملگرهای منطقی و علائم خاص پرس‌وجوهای بسیار دقیقی بسازند. درک نحوه کار هر یک از این ابزارها و ترکیب مؤثر آن‌ها کلید موفقیت در یافتن مقالات بسیار مرتبط و دقیق برای پژوهش شماست. این تکنیک‌ها به ویژه زمانی مفید هستند که موضوع پژوهش شما بسیار خاص یا بین‌رشته‌ای باشد و جستجوی پایه نتایج بسیار گسترده یا نامربوطی را به همراه داشته باشد. با تسلط بر جستجوی پیشرفته می‌توانید از قابلیت‌های کامل پایگاه‌های اطلاعاتی بهره‌مند شوید و به سرعت به اطلاعات مورد نیاز خود دست یابید.

جستجو در فیلدهای مشخص (عنوان چکیده نویسنده)

یکی از مؤثرترین روش‌ها در جستجوی پیشرفته محدود کردن جستجو به فیلدهای خاصی از مدارک است. هر مدرک در پایگاه داده (مانند مقاله ژورنال) شامل فیلدهای مختلفی است از جمله عنوان (Title) چکیده (Abstract) کلمات کلیدی (Keywords) نام نویسندگان (Authors) وابستگی سازمانی (Affiliation) نام مجله (Source Title) سال انتشار (Publication Year) و غیره. با مشخص کردن فیلد جستجو به پایگاه داده می‌گویید که کلمات کلیدی شما را فقط در آن بخش خاص از مدرک جستجو کند. این کار به طور قابل توجهی دقت نتایج را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال:

• جستجو در عنوان (Title): اگر کلمات کلیدی شما در عنوان یک مقاله ظاهر شوند احتمالاً موضوع اصلی آن مقاله دقیقاً همان کلمات کلیدی است. جستجو در عنوان نتایج بسیار مرتبط اما با حجم کمتر را بازیابی می‌کند. در Web of Science معمولاً با تگ TI= و در Scopus با TITLE() مشخص می‌شود.
• جستجو در چکیده (Abstract): چکیده خلاصه‌ای از محتوای مقاله است و شامل مهم‌ترین مفاهیم و یافته‌هاست. جستجو در چکیده نتایجی را بازیابی می‌کند که موضوع اصلی یا بخشی مهم از آن‌ها مرتبط با کلمات کلیدی شماست. این فیلد پوشش گسترده‌تری نسبت به عنوان دارد. در Web of Science با تگ AB= و در Scopus با ABS() مشخص می‌شود.
• جستجو در عنوان چکیده و کلمات کلیدی (Title/Abstract/Keywords): این رایج‌ترین فیلد برای جستجوی موضوعی است و شامل کلمات کلیدی ارائه‌شده توسط نویسنده و همچنین کلمات کلیدی نمایه شده توسط پایگاه داده می‌شود. این فیلد تعادلی بین دقت و جامعیت برقرار می‌کند. در Web of Science معمولاً به صورت پیش‌فرض یا با تگ TS= و در Scopus با TITLE-ABS-KEY() مشخص می‌شود.
• جستجو بر اساس نویسنده (Author): اگر به دنبال مقالات یک نویسنده خاص هستید می‌توانید نام خانوادگی و احتمالا حرف اول نام کوچک او را در فیلد نویسنده جستجو کنید. پایگاه‌ها معمولاً ابزارهایی برای تشخیص نویسندگان با نام‌های مشابه ارائه می‌دهند. در Web of Science با تگ AU= و در Scopus با AUTHOR-NAME() مشخص می‌شود.

استفاده ترکیبی از فیلدها و عملگرهای منطقی به شما امکان می‌دهد تا پرس‌وجوهای بسیار دقیقی بسازید مثلاً جستجوی کلمات کلیدی خاص در عنوان یا چکیده همراه با نام یک نویسنده خاص یا در یک سال انتشار مشخص.

استفاده از علائم و ترفندهای جستجو (Wildcards Proximity)

علاوه بر عملگرهای منطقی و جستجو در فیلدها استفاده از علائم و ترفندهای خاص جستجو نیز می‌تواند به افزایش دقت و جامعیت نتایج کمک کند. دو دسته از این ترفندها Wildcards و Proximity Operators هستند.

• Wildcards (کاراکترهای جانشین): این علائم برای جستجوی کلماتی با املای متفاوت جمع و مفرد کلمات یا ریشه‌های مختلف یک کلمه استفاده می‌شوند. رایج‌ترین Wildcards علامت ستاره (*) و علامت سؤال (?) هستند. * *: این علامت جایگزین صفر یا تعداد بیشتری حرف در انتهای یا وسط یک کلمه می‌شود. مثال: Agricultur* نتایجی مانند Agriculture, Agricultural, Agriculturist را پیدا می‌کند. Color* هم Color و هم Colour را پیدا می‌کند. * ?: این علامت جایگزین یک حرف در یک موقعیت خاص می‌شود. مثال: Wom?n هم Woman و هم Women را پیدا می‌کند. استفاده از Wildcards به ویژه زمانی مفید است که از املای دقیق یک کلمه مطمئن نیستید یا می‌خواهید تمامی اشکال یک کلمه با ریشه مشخص را در نتایج داشته باشید.
• Proximity Operators (عملگرهای مجاورت): این عملگرها برای مشخص کردن فاصله یا ترتیب قرارگیری کلمات کلیدی نسبت به یکدیگر در متن استفاده می‌شوند. این عملگرها به شما امکان می‌دهند تا مفاهیمی را جستجو کنید که از چند کلمه تشکیل شده‌اند و می‌خواهید این کلمات در نزدیکی هم قرار داشته باشند نه صرفاً در یک مدرک واحد. رایج‌ترین عملگرهای مجاورت شامل NEAR و PRE/W هستند. * NEAR/N: این عملگر نشان می‌دهد که دو کلمه باید در فاصله مشخصی (مثلاً n کلمه) از یکدیگر قرار داشته باشند بدون در نظر گرفتن ترتیب. مثال در برخی پایگاه‌ها: Climate NEAR/5 Change به دنبال مدارکی می‌گردد که کلمات “Climate” و “Change” در فاصله حداکثر 5 کلمه از هم قرار گرفته باشند. * PRE/W: این عملگر نشان می‌دهد که کلمه اول باید قبل از کلمه دوم و در فاصله مشخصی (مثلاً n کلمه) قرار داشته باشد. مثال در برخی پایگاه‌ها: Global PRE/3 Warming به دنبال مدارکی می‌گردد که کلمه “Global” قبل از کلمه “Warming” و در فاصله حداکثر 3 کلمه از هم آمده باشند. استفاده از عملگرهای مجاورت به شما کمک می‌کند تا عباراتی را جستجو کنید که از نظر معنایی به هم مرتبط هستند حتی اگر دقیقاً پشت سر هم نیامده باشند و به این ترتیب دقت نتایج را افزایش دهید. Syntax دقیق این عملگرها ممکن است بین پایگاه‌های داده متفاوت باشد بنابراین همیشه راهنمای جستجوی هر پایگاه را بررسی کنید.

پالایش و مدیریت نتایج جستجو

پس از انجام جستجو چه پایه و چه پیشرفته معمولاً با لیستی از مدارک روبرو می‌شوید که ممکن است حجم زیادی داشته باشد. مرحله بعدی پالایش و مدیریت این نتایج برای یافتن مرتبط‌ترین مقالات است. پایگاه‌های اطلاعاتی ISI ابزارهای متنوعی را برای فیلتر کردن و مرتب‌سازی نتایج ارائه می‌دهند که به شما کمک می‌کنند تا به سرعت مدارک مورد نیاز خود را از میان حجم کلی نتایج استخراج کنید. این ابزارها امکان محدود کردن نتایج بر اساس معیارهای مختلفی مانند سال انتشار نوع مدرک حوزه موضوعی نام مجله کشور زبان و غیره را فراهم می‌کنند. استفاده مؤثر از این ابزارها نه تنها فرآیند بررسی نتایج را تسریع می‌بخشد بلکه به شما کمک می‌کند تا دید بهتری نسبت به مجموعه نتایج به دست آورده و روندهای موجود در آن‌ها را شناسایی کنید. مدیریت نتایج همچنین شامل امکان ذخیره کردن جستجوها ایجاد هشدار برای دریافت مقالات جدید مرتبط و خروجی گرفتن از نتایج در فرمت‌های مختلف برای استفاده در نرم‌افزارهای مدیریت رفرنس است. این مرحله به اندازه خود جستجو اهمیت دارد زیرا حتی دقیق‌ترین جستجوها نیز ممکن است نتایجی را در بر داشته باشند که نیاز به پالایش بیشتر دارند. تسلط بر ابزارهای فیلترینگ و مرتب‌سازی بخش جدایی‌ناپذیر مهارت جستجوی مقالات علمی است و بهره‌وری شما را در این زمینه به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.

فیلتر کردن نتایج بر اساس سال انتشار

یکی از رایج‌ترین و مفیدترین روش‌ها برای پالایش نتایج جستجو فیلتر کردن آن‌ها بر اساس سال انتشار است. بسته به موضوع و هدف پژوهش شما ممکن است به جدیدترین مقالات در یک حوزه یا برعکس به مقالات کلاسیک و تأثیرگذار در گذشته نیاز داشته باشید. پایگاه‌های Web of Science و Scopus به شما امکان می‌دهند تا نتایج را به یک بازه زمانی خاص محدود کنید. این فیلتر معمولاً به صورت یک نمودار میله‌ای نمایش داده می‌شود که تعداد مقالات منتشر شده در هر سال را نشان می‌دهد و شما می‌توانید با کشیدن نوار لغزنده یا وارد کردن سال‌های مورد نظر نتایج را به سال‌های خاصی محدود کنید. فیلتر کردن بر اساس سال انتشار به چند دلیل اهمیت دارد:

• تمرکز بر جدیدترین یافته‌ها: اگر به دنبال آخرین پیشرفت‌ها در یک حوزه هستید می‌توانید نتایج را به چند سال اخیر محدود کنید.
• شناسایی مقالات تاریخی یا کلاسیک: اگر به دنبال ریشه‌های یک موضوع یا مقالات بنیان‌گذار هستید می‌توانید بازه زمانی را به سال‌های قبل‌تر محدود کنید.
• تحلیل روندها: با مشاهده توزیع مقالات بر اساس سال انتشار می‌توانید روندهای پژوهشی در یک حوزه را مشاهده کنید (مثلاً اینکه آیا تعداد مقالات در سال‌های اخیر افزایش یافته است یا خیر).

این فیلتر به شما کمک می‌کند تا از بررسی حجم زیادی از مقالات نامربوط از نظر زمانی اجتناب کرده و مستقیماً به سراغ مدارکی بروید که در بازه زمانی مورد نظر شما منتشر شده‌اند. امکان تنظیم بازه زمانی دقیق این فیلتر را به ابزاری انعطاف‌پذیر برای انواع مختلف جستجو تبدیل کرده است.

فیلتر کردن بر اساس نوع مدرک و حوزه موضوعی

یکی دیگر از ابزارهای مهم برای پالایش نتایج فیلتر کردن بر اساس نوع مدرک (Document Type) و حوزه موضوعی (Subject Area) است. پایگاه‌های اطلاعاتی انواع مختلفی از مدارک را نمایه می‌کنند که شامل مقالات ژورنالی (Article) مقالات کنفرانس (Proceeding Paper) مرور نظام‌مند (Review) یادداشت سردبیر (Editorial Material) نامه به سردبیر (Letter) کتاب (Book) فصل کتاب (Book Chapter) و غیره می‌شوند. اگر به دنبال مقالات پژوهشی اصلی هستید می‌توانید نتایج را فقط به نوع “Article” محدود کنید. اگر به دنبال مرورهای جامع بر یک موضوع هستید نوع “Review” مناسب است. فیلتر کردن بر اساس نوع مدرک به شما کمک می‌کند تا فقط به سراغ انواع خاصی از انتشارات بروید که برای هدف شما مناسب هستند.
همچنین پایگاه‌های اطلاعاتی مجلات و مقالات را بر اساس حوزه موضوعی دسته‌بندی می‌کنند. این دسته‌بندی‌ها معمولاً از یک طبقه‌بندی استاندارد پیروی می‌کنند (مانند دسته‌بندی‌های Web of Science Categories یا Scopus Subject Areas). شما می‌توانید نتایج جستجوی خود را به یک یا چند حوزه موضوعی خاص محدود کنید. این فیلتر زمانی بسیار مفید است که کلمات کلیدی شما در چندین حوزه موضوعی استفاده می‌شوند اما شما فقط به یکی از آن‌ها علاقه دارید. به عنوان مثال کلمه “Modeling” ممکن است در مهندسی اقتصاد زیست‌شناسی و فیزیک استفاده شود. با فیلتر کردن بر اساس حوزه موضوعی می‌توانید نتایج را فقط به حوزه مورد نظر خود (مثلاً “Engineering, Environmental”) محدود کنید. ترکیب فیلترهای نوع مدرک و حوزه موضوعی به شما امکان می‌دهد تا نتایج را به شدت دقیق و مرتبط با نیازهای پژوهشی خود تبدیل کنید و از بررسی هزاران مدرک نامربوط جلوگیری نمایید.

مرتب‌سازی نتایج (بر اساس تاریخ استناد و غیره)

پس از فیلتر کردن نتایج مرتب‌سازی آن‌ها بر اساس معیارهای مختلف گام بعدی برای مدیریت و بررسی مؤثر لیست مدارک است. پایگاه‌های اطلاعاتی گزینه‌های متنوعی برای مرتب‌سازی نتایج ارائه می‌دهند که هر یک می‌تواند برای هدف خاصی مفید باشد. رایج‌ترین روش‌های مرتب‌سازی عبارتند از:

• بر اساس تاریخ (Date): این روش نتایج را بر اساس تاریخ انتشار مرتب می‌کند معمولاً از جدیدترین به قدیمی‌ترین یا برعکس. این مرتب‌سازی برای آگاهی از آخرین تحولات در یک حوزه یا بررسی روند تاریخی موضوع مفید است.
• بر اساس تعداد استنادات (Times Cited): این روش مقالات را بر اساس تعداد دفعاتی که توسط مقالات دیگر مورد استناد قرار گرفته‌اند مرتب می‌کند (از بیشترین به کمترین). مقالات با تعداد استناد بالا معمولاً مقالات تأثیرگذار کلیدی یا بنیان‌گذار در حوزه خود محسوب می‌شوند و بررسی آن‌ها می‌تواند در شناسایی ادبیات اصلی موضوع کمک‌کننده باشد. در Web of Science این معیار Times Cited و در Scopus Citation Count نامیده می‌شود.
• بر اساس ارتباط (Relevance): این روش (که معمولاً به صورت پیش‌فرض فعال است) نتایج را بر اساس میزان تطابق آن‌ها با پرس‌وجوی جستجوی شما مرتب می‌کند. الگوریتم‌های پایگاه داده عواملی مانند تکرار کلمات کلیدی حضور آن‌ها در فیلدهای مهم (عنوان چکیده) و نزدیکی کلمات را برای تعیین ارتباط در نظر می‌گیرند.
• بر اساس نام نویسنده (Author): نتایج بر اساس نام خانوادگی نویسنده اول مرتب می‌شوند.
• بر اساس نام مجله (Source Title): نتایج بر اساس نام مجله‌ای که در آن منتشر شده‌اند مرتب می‌شوند.

انتخاب روش مرتب‌سازی بستگی به این دارد که در آن لحظه به دنبال چه نوع اطلاعاتی هستید. برای مثال اگر می‌خواهید مقالات کلیدی و تأثیرگذار را پیدا کنید مرتب‌سازی بر اساس تعداد استنادات بهترین گزینه است. اگر به دنبال جدیدترین اطلاعات هستید مرتب‌سازی بر اساس تاریخ مناسب است. استفاده هوشمندانه از گزینه‌های مرتب‌سازی به شما کمک می‌کند تا به سرعت به مرتبط‌ترین یا مهم‌ترین مقالات در مجموعه نتایج دسترسی پیدا کنید.

نکات و توصیه‌های پایانی برای سرچ موفق

جستجوی مقالات ISI یک مهارت است که با تمرین و توجه به نکات کلیدی بهبود می‌یابد. در کنار تسلط بر ابزارها و روش‌های جستجو رعایت برخی نکات می‌تواند اثربخشی جستجوهای شما را به طور چشمگیری افزایش دهد. اولاً هرگز به یک جستجو اکتفا نکنید. فرآیند جستجو اغلب تکراری است؛ شما ممکن است با یک جستجوی اولیه شروع کنید نتایج را بررسی کنید کلمات کلیدی یا عملگرهای جدیدی را شناسایی کنید و سپس جستجوی خود را اصلاح و تکرار کنید تا به نتایج بهتری برسید. ثانیاً از امکانات ذخیره و هشدار پایگاه‌های داده استفاده کنید. می‌توانید پرس‌وجوهای پیچیده خود را ذخیره کنید تا نیازی به ساخت مجدد آن‌ها در هر بار مراجعه نباشد و همچنین هشدارهایی تنظیم کنید تا هر زمان مقاله جدیدی منتشر شد که با پرس‌وجوی شما مطابقت دارد مطلع شوید. این کار به شما کمک می‌کند تا از آخرین تحولات در حوزه خود عقب نمانید. ثالثاً به مقالات پر استناد و مقالات مروری (Review Articles) توجه ویژه‌ای داشته باشید. مقالات پر استناد اغلب حاوی ایده‌های بنیادی یا نتایج تأثیرگذار هستند در حالی که مقالات مروری خلاصه‌ای جامع از وضعیت دانش در یک حوزه خاص را ارائه می‌دهند و می‌توانند نقطه شروع بسیار خوبی برای درک ادبیات موضوع باشند. رابعاً از قابلیت‌های تحلیل استنادی پایگاه‌ها بهره ببرید. بررسی اینکه یک مقاله خاص توسط چه مقالات دیگری استناد شده یا یک نویسنده به چه مقالاتی استناد کرده است (Cited References/Citing Articles) می‌تواند شما را به مقالات مرتبط دیگری هدایت کند که شاید با جستجوی کلمات کلیدی به تنهایی آن‌ها را پیدا نمی‌کردید. در نهایت اگر دانشگاه یا موسسه شما دسترسی به ابزارهای مدیریت رفرنس مانند EndNote Zotero یا Mendeley را فراهم می‌کند از آن‌ها برای سازماندهی مقالات یافته شده استفاده کنید. مدیریت مؤثر رفرنس‌ها بخش مهمی از فرآیند پژوهش است و از اتلاف وقت در آینده جلوگیری می‌کند. با به کارگیری این نکات می‌توانید به یک جستجوگر ماهر مقالات ISI تبدیل شوید و به آسانی به منابع علمی مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنید.

سوالات متداول:

تفاوت وب آو ساینس و اسکوپوس در چیست؟

وب آو ساینس (WoS) و اسکوپوس دو پایگاه اصلی نمایه‌سازی مقالات ISI هستند. WoS قدیمی‌تر است و پوشش تاریخی عمیق‌تری دارد در حالی که اسکوپوس تعداد مجلات بیشتری را نمایه می‌کند و رابط کاربری آن معمولاً کاربرپسندتر است. معیارهای ارزیابی مجلات در آن‌ها نیز متفاوت است.

چگونه می‌توانم مقالات ISI را بصورت رایگان پیدا کنم؟

دسترسی مستقیم به پایگاه‌های Web of Science و Scopus نیازمند اشتراک است که معمولاً توسط دانشگاه‌ها فراهم می‌شود. با این حال می‌توانید چکیده مقالات را رایگان ببینید. برخی مقالات نیز به صورت دسترسی آزاد (Open Access) منتشر می‌شوند و در وب‌سایت مجله یا مخازن علمی رایگان قابل دسترسی هستند.

چگونه مقالات یک نویسنده خاص را در ISI پیدا کنم؟

در هر دو پایگاه Web of Science و Scopus فیلد جستجوی مخصوص نویسنده (Author) وجود دارد. با وارد کردن نام خانوادگی و حروف اول نام نویسنده در این فیلد می‌توانید مقالات منتشر شده توسط آن نویسنده را پیدا کنید. پایگاه‌ها معمولاً ابزارهایی برای تفکیک نویسندگان هم‌نام نیز دارند.

کاربرد عملگرهای بولی در جستجوی مقالات ISI چیست؟

عملگرهای بولی (AND OR NOT) برای ترکیب یا حذف کلمات کلیدی در پرس‌وجوی جستجو استفاده می‌شوند. AND برای ترکیب مفاهیم OR برای ترکیب مترادف‌ها و NOT برای حذف نتایج نامربوط به کار می‌رود و به افزایش دقت و جامعیت نتایج کمک می‌کنند.