هزینه دادرسی مهریه بر عهده کیست؟

هزینه دادرسی مهریه در وهله اول بر عهده زوجه (خواهان) است؛ اما در صورت پیروزی در دعوا، امکان مطالبه این هزینه ها از زوج (خوانده) تحت عنوان خسارات دادرسی وجود دارد. دعاوی مرتبط با مهریه، به عنوان یکی از رایج ترین پرونده ها در نظام حقوقی خانواده ایران، همواره دغدغه های مالی قابل توجهی را برای طرفین ایجاد می کند. آگاهی از جزئیات این هزینه ها، نحوه محاسبه، مراحل پرداخت و امکانات قانونی برای کاهش یا معافیت از آن ها، برای تمامی افرادی که درگیر این فرآیند حقوقی هستند، حیاتی است. درک دقیق این جوانب به افراد کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه و آگاهانه به طرح یا دفاع از دعوای مهریه بپردازند و از مشکلات آتی جلوگیری کنند.

مبانی و مسئولیت پرداخت هزینه دادرسی مهریه

هزینه دادرسی چیست و چرا دریافت می شود؟

هزینه دادرسی، مبلغی است که خواهان هر دعوای حقوقی، اعم از مالی یا غیرمالی، برای ثبت دادخواست و آغاز رسیدگی قضایی به مرجع صالح پرداخت می کند. این مبلغ، در واقع نوعی عوارض دولتی است که به منظور پوشش بخشی از هزینه های اجرایی و عملیاتی سیستم قضایی دریافت می شود. هدف از دریافت این هزینه ها، تنظیم تقاضاهای قضایی و جلوگیری از طرح دعاوی بی اساس و همچنین تامین منابع مالی مورد نیاز برای فعالیت دادگاه ها و سایر مراجع قضایی است.

هزینه دادرسی با سایر هزینه های قضایی مانند هزینه کارشناسی، هزینه اجرای حکم، هزینه نشر آگهی یا حق الوکاله وکیل متفاوت است. هزینه دادرسی به صورت مستقیم با ثبت دادخواست و مراحل اولیه رسیدگی در ارتباط است، در حالی که سایر هزینه ها ممکن است در طول فرآیند دادرسی و بسته به نیاز پرونده مطرح شوند.

مسئولیت اصلی پرداخت هزینه دادرسی مهریه بر عهده کیست؟

بر اساس اصول کلی آیین دادرسی مدنی در ایران، مسئولیت اولیه پرداخت هزینه دادرسی هر دعوا بر عهده خواهان آن دعوا است. در دعوای مطالبه مهریه نیز، خواهان که معمولاً زوجه (زن) است، باید در ابتدای امر این هزینه ها را پرداخت کند. این امر به معنای مسئولیت نهایی پرداخت نیست، بلکه نشان دهنده الزامی است که برای به جریان انداختن پرونده وجود دارد.

یکی از مهم ترین نکات حقوقی در این زمینه، امکان بازپس گیری این هزینه ها است. در صورتی که خواهان در دعوای خود پیروز شود و حکم قطعی به نفع او صادر گردد، می تواند تمامی هزینه های دادرسی پرداخت شده، از جمله هزینه ثبت دادخواست، را تحت عنوان خسارات دادرسی از خوانده (زوج/مرد) مطالبه کند. مستند این امر، ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی است که مقرر می دارد: «در دعوای راجع به اصل خواسته یا خسارات ناشی از آن، دادگاه می تواند به درخواست خواهان، حکم به جبران خسارات دادرسی … را صادر نماید.» بنابراین، هرچند زن در ابتدا موظف به پرداخت است، اما در صورت محق بودن، هزینه های دادرسی از مهریه یا اموال مرد قابل وصول خواهد بود.

اصل بر این است که خواهان دعوا، یعنی زوجه، هزینه دادرسی مهریه را می پردازد، اما در صورت صدور حکم قطعی به نفع وی، این هزینه ها به عنوان خسارات دادرسی از زوج قابل مطالبه و وصول است.

روش های مطالبه مهریه و هزینه های دادرسی مربوطه

مطالبه مهریه در نظام حقوقی ایران از دو مسیر اصلی قابل پیگیری است: از طریق اجرای ثبت و از طریق دادگاه خانواده. هر یک از این روش ها، مراحل و هزینه های دادرسی خاص خود را دارند که اطلاع از آن ها برای متقاضیان ضروری است.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

این روش به دلیل سرعت و سادگی نسبی، یکی از گزینه های اولیه برای مطالبه مهریه به شمار می رود، به خصوص زمانی که مهریه عندالمطالبه باشد و زوجه سند رسمی ازدواج خود را در اختیار داشته باشد.

مراحل قانونی اقدام از طریق ثبت

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: زوجه یا وکیل قانونی او با در دست داشتن اصل سند ازدواج و مدارک شناسایی به دفترخانه ای که عقد در آنجا ثبت شده، مراجعه می کند.
2. درخواست صدور اجراییه: در دفترخانه، زوجه درخواست صدور اجراییه برای مطالبه کل یا بخشی از مهریه را مطرح می کند.
3. ارجاع به اداره ثبت اسناد: سردفتر، پس از امضای اجراییه، آن را به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج ارسال می کند.
4. ابلاغ اجراییه: اداره ثبت، اجراییه را به زوج ابلاغ می کند و به او مهلت می دهد تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبی برای پرداخت آن دهد.
5. توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت یا عدم توافق در مهلت مقرر، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال زوج (به غیر از مستثنیات دین) را مطرح کند.

هزینه اجرای مهریه از طریق ثبت (نیم عشر دولتی)

مهم ترین هزینه در این روش، نیم عشر دولتی است. نیم عشر معادل یک بیستم (۵ درصد) از مبلغ مهریه است. این هزینه در ابتدای کار از زوجه دریافت نمی شود. مسئولیت نهایی پرداخت نیم عشر دولتی بر عهده مدیون (زوج) است و پس از وصول مهریه از طریق اجرای ثبت یا فروش اموال توقیف شده، از او اخذ می گردد.

• نحوه محاسبه: اگر مهریه ۱۰۰ میلیون تومان باشد، نیم عشر آن ۵ میلیون تومان خواهد بود.
• زمان پرداخت: نیم عشر پس از اتمام عملیات اجرایی و وصول مهریه از زوج دریافت می شود.
• موارد معافیت: در صورتی که زوجه مهریه را ببخشد، با زوج مصالحه کند یا از ادامه عملیات اجرایی منصرف شود و یا زوج ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ اجراییه، مهریه را بپردازد یا رضایت زوجه را جلب کند، از پرداخت نیم عشر معاف خواهد بود.

مزایا و معایب روش اجرای ثبت:

این روش از مزایایی همچون سرعت بالاتر در مقایسه با روش قضایی و امکان توقیف سریع تر اموال برخوردار است. با این حال، اگر زوج اموالی برای توقیف نداشته باشد یا شناسایی اموال وی دشوار باشد، ممکن است این روش به نتیجه نرسد و زوجه مجبور به انصراف از این مسیر و مراجعه به دادگاه شود. بر اساس بند (ب) ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم توسعه، چنانچه مرجع ثبت ظرف دو ماه نتواند اموال متعهد را شناسایی و توقیف کند یا ظرف شش ماه نتواند مفاد سند را اجرا نماید، متعهدله (زوجه) می تواند با انصراف از اجرای ثبتی به محاکم دادگستری رجوع کند.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده (و شورای حل اختلاف)

زمانی که مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت به نتیجه نرسد، یا زوجه از ابتدا تمایل به طرح دعوا در دادگاه داشته باشد، این روش انتخاب می شود.

مراحل قانونی اقدام از طریق دادگاه

1. ثبت دادخواست: زوجه یا وکیل او با تکمیل و ثبت دادخواست مطالبه مهریه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، روند را آغاز می کند.
2. ارجاع به مرجع صالح: دادخواست بسته به مبلغ مهریه به شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده ارجاع می شود.
3. رسیدگی و صدور حکم: دادگاه یا شورا پس از بررسی دلایل، مستندات و اظهارات طرفین، اقدام به صدور رأی می کند.
4. مراحل اجرایی: پس از قطعی شدن حکم، مراحل اجرایی از طریق واحد اجرای احکام دادگستری پیگیری می شود.

صلاحیت شورای حل اختلاف و دادگاه خانواده

صلاحیت رسیدگی به دعوای مهریه بر اساس میزان مبلغ آن تعیین می شود:

• اگر مبلغ مهریه تا سقف ۲۰ میلیون تومان (۲۰۰ میلیون ریال) باشد، رسیدگی به آن در صلاحیت شورای حل اختلاف است.
• اگر مبلغ مهریه بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه خانواده خواهد بود.

هزینه دادرسی مهریه در دادگاه چقدر است؟ (درصدها بر اساس بهای خواسته)

هزینه دادرسی دعاوی مالی در دادگاه بر اساس درصدی از بهای خواسته محاسبه می شود. بهای خواسته در مهریه، معادل مبلغ مهریه مطالبه شده است که باید بر اساس نرخ روز (در مورد سکه یا طلا) به وجه رایج تبدیل شود.

جدول جامع نرخ های مصوب هزینه دادرسی برای دعاوی مالی در سال 1403:

مرحله دادرسی	بهای خواسته	درصد هزینه دادرسی
مرحله بدوی	تا ۲۰۰ میلیون ریال	۲.۵ درصد
مرحله بدوی	مازاد بر ۲۰۰ میلیون ریال	۳.۵ درصد
مرحله واخواهی و تجدیدنظر	کل بهای خواسته	۴.۵ درصد
مرحله فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث (فقط برای مهریه وجه نقد)	کل بهای خواسته	۵.۵ درصد

مثال عملی: محاسبه هزینه دادرسی

• فرض کنید زوجه مهریه ای به مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان (۲,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال) را مطالبه می کند.
• محاسبه هزینه مرحله بدوی:
  • برای ۲۰۰ میلیون ریال اول (۲۰ میلیون تومان): ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال × ۲.۵% = ۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
  • برای ۱,۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال باقی مانده (۱۸۰ میلیون تومان): ۱,۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال × ۳.۵% = ۶۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال
  • مجموع هزینه دادرسی مرحله بدوی: ۵,۰۰۰,۰۰۰ + ۶۳,۰۰۰,۰۰۰ = ۶۸,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان).

نحوه محاسبه بهای خواسته در مهریه با توجه به نوع مهریه (سکه، طلا، وجه نقد) و نرخ روز آن در زمان تقدیم دادخواست انجام می گیرد. به عنوان مثال، اگر مهریه به تعداد سکه باشد، تعداد سکه ها باید در قیمت روز سکه ضرب شده و بهای خواسته به ریال محاسبه شود.

هزینه های دادرسی در مراحل بالاتر قضایی

پس از صدور حکم در مرحله بدوی، در صورت اعتراض هر یک از طرفین، پرونده ممکن است به مراحل بالاتر قضایی ارجاع شود که در هر مرحله، هزینه دادرسی جداگانه ای دریافت می گردد:

• مرحله واخواهی و تجدیدنظر: هزینه دادرسی در این مراحل معادل ۴.۵ درصد بهای خواسته است.
• مرحله فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث: این هزینه ها معادل ۵.۵ درصد محکوم به (فقط در صورتی که مهریه وجه نقد باشد) می باشد.

راهکارهای کاهش، تقسیط و معافیت از پرداخت هزینه ها

سیستم قضایی ایران، با در نظر گرفتن مشکلات مالی احتمالی برای خواهان دعاوی، راهکارهایی را برای کاهش، تقسیط یا معافیت از پرداخت هزینه های دادرسی پیش بینی کرده است. این امکانات به ویژه برای زوجه ای که توانایی مالی کافی برای پرداخت هزینه های گزاف دادرسی مهریه را ندارد، بسیار حائز اهمیت است.

نحوه پرداخت و امکان تقسیط هزینه دادرسی مهریه

هزینه دادرسی مهریه در دادگاه معمولاً باید در زمان ثبت دادخواست و به صورت اولیه پرداخت شود تا پرونده به جریان افتد. اما قانونگذار امکان تقسیط این هزینه را برای خواهان هایی که قادر به پرداخت یکجای آن نیستند، فراهم آورده است.

• زمان واریز اولیه: مبلغ اولیه هزینه دادرسی باید هنگام ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت شود. بدون پرداخت این هزینه، دادخواست ثبت نخواهد شد.
• شرایط و نحوه درخواست تقسیط: زوجه می تواند همزمان با دادخواست مهریه یا به صورت جداگانه، دادخواستی تحت عنوان تقسیط هزینه دادرسی به دادگاه ارائه دهد. در این دادخواست، باید توان مالی خود را توضیح داده و تقاضای پرداخت قسطی هزینه ها را مطرح کند.
• درصدهای معمول و نحوه تعیین اقساط: دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی خواهان، ممکن است با تقسیط موافقت کند. معمولاً در این حالت، ۱۰ تا ۳۰ درصد از کل هزینه دادرسی به صورت نقدی در ابتدا دریافت می شود و مابقی در اقساط ماهانه یا در بازه های زمانی مشخص شده توسط دادگاه، پرداخت می گردد. تعیین میزان اقساط و نحوه پرداخت آن ها به تشخیص قاضی و بر اساس توان مالی زوجه صورت می گیرد.

معافیت از پرداخت هزینه دادرسی (اعسار از هزینه دادرسی)

اعسار از هزینه دادرسی، راهکاری قانونی برای حمایت از افراد بی بضاعت است تا بتوانند بدون پرداخت هزینه های اولیه، به حقوق خود دست یابند. این مفهوم به شرایطی اطلاق می شود که خواهان دعوا، توانایی مالی برای پرداخت هزینه های دادرسی را نداشته باشد.

مفهوم و شرایط درخواست اعسار از هزینه دادرسی

زوجه ای که توانایی مالی کافی برای پرداخت هزینه دادرسی مهریه را ندارد، می تواند درخواست اعسار از هزینه دادرسی نماید. پذیرش این درخواست به این معنی است که پرونده مطالبه مهریه او بدون پرداخت هزینه اولیه به جریان افتاده و مورد رسیدگی قرار می گیرد.

مراحل و مدارک لازم برای دادخواست اعسار

برای درخواست اعسار از هزینه دادرسی، زوجه باید مراحل زیر را طی کند و مدارک مربوطه را ارائه دهد:

1. تکمیل فرم استشهادیه اعسار: این فرم باید توسط دو شاهد معتبر (افرادی که از وضعیت مالی زوجه اطلاع کامل دارند و قادر به شهادت در دادگاه هستند) امضا شود. شهود باید علاوه بر امضا، مشخصات کامل خود را نیز ذکر کنند.
2. ارائه مدارک اثبات عدم تمکن مالی: این مدارک می تواند شامل فیش حقوقی (در صورت شاغل بودن با حقوق ناچیز)، اسناد بدهی، گواهی عدم درآمد، تراکنش های بانکی که نشان دهنده نبود پس انداز یا درآمد مکفی است و هر مدرکی که توان مالی پایین زوجه را اثبات کند، باشد.
3. تقدیم دادخواست اعسار: دادخواست اعسار باید همزمان یا پیش از دادخواست اصلی مطالبه مهریه به دادگاه تقدیم شود.

نتیجه پذیرش دادخواست اعسار: در صورت پذیرش دادخواست اعسار، زوجه از پرداخت هزینه های دادرسی معاف شده و پرونده او بدون نیاز به پرداخت اولیه به جریان می افتد. این معافیت می تواند موقت باشد و پس از دریافت مهریه، دادگاه می تواند حکم به پرداخت هزینه های دادرسی از محل مهریه وصول شده صادر کند.

معافیت دائم از هزینه دادرسی: افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و مددجویان سازمان بهزیستی کشور، بر اساس ماده ۵ قانون حمایت از خانواده، به طور دائم از پرداخت هزینه های دادرسی معاف هستند و دادگاه نمی تواند پرداخت این هزینه ها را به زمان اجرای حکم موکول کند.

سایر هزینه های جانبی در پرونده مهریه

علاوه بر هزینه دادرسی اصلی، پرونده های مهریه ممکن است شامل هزینه های جانبی دیگری نیز باشند که آگاهی از آن ها اهمیت دارد:

• هزینه کارشناسی: در مواردی که ارزش مهریه (مانند سکه یا اموال غیرمنقول) نیاز به ارزیابی کارشناسی داشته باشد، این هزینه دریافت می شود.
• هزینه توقیف اموال: هزینه های مرتبط با فرآیند شناسایی و توقیف اموال زوج توسط مراجع قضایی یا ثبتی. این هزینه با نیم عشر دولتی متفاوت است.
• هزینه حق الوکاله وکیل: اگر زوجه از خدمات وکیل استفاده کند، باید حق الوکاله وکیل را نیز پرداخت نماید. میزان حق الوکاله بر اساس تعرفه های مصوب یا توافق بین وکیل و موکل تعیین می شود. مشاوره با وکیل متخصص می تواند به تخمین دقیق تر هزینه ها و مدیریت بهتر پرونده کمک کند.
• هزینه های مربوط به ابلاغیه ها و استعلامات: هزینه های پستی برای ارسال اوراق قضایی و ابلاغیه ها، و همچنین هزینه های مربوط به استعلام از مراجع مختلف (مانند اداره ثبت اسناد، بانک مرکزی و غیره) برای شناسایی اموال زوج.

نکات مهم و پرسش های رایج در خصوص هزینه دادرسی مهریه

در کنار مباحث اصلی مربوط به هزینه های دادرسی مهریه، برخی نکات و پرسش های کلیدی وجود دارد که اغلب برای طرفین دعوا مطرح می شود. بررسی این موارد به تکمیل آگاهی حقوقی کمک شایانی می کند.

تاثیر بخشش مهریه بر پرداخت هزینه دادرسی

بسیاری تصور می کنند در صورت بخشش مهریه توسط زوجه، تمامی هزینه های مرتبط با آن نیز منتفی می شود. اما این تصور کاملاً دقیق نیست. اگر زوجه پیش از بخشش مهریه، دادخواست مطالبه آن را ثبت کرده باشد، هزینه دادرسی مربوط به آن دادخواست همچنان پابرجاست.

به عبارت دیگر، بخشش مهریه، اگر پس از ثبت دادخواست صورت گیرد، فقط موضوع اصلی دعوا را از بین می برد، اما هزینه های دادرسی که تا آن مرحله پرداخت شده اند، به خودی خود مسترد نمی شوند، مگر اینکه در ضمن توافق بخشش، زوج تعهد به پرداخت هزینه های دادرسی کرده باشد. البته اگر بخشش مهریه قبل از هرگونه اقدام قضایی یا ثبتی صورت پذیرد، بالطبع هیچ هزینه دادرسی ای نیز ایجاد نخواهد شد.

آیا فرم خاصی برای هزینه دادرسی مهریه وجود دارد؟

خیر، به طور کلی برای پرداخت خود هزینه دادرسی مهریه فرم خاصی وجود ندارد. این هزینه از طریق سامانه های الکترونیک قضایی یا فیش های بانکی مشخص و در زمان ثبت دادخواست پرداخت می شود. با این حال، اگر زوجه قصد درخواست معافیت از پرداخت هزینه دادرسی را داشته باشد، باید دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را به همراه استشهادیه اعسار تکمیل و به دادگاه ارائه دهد. استشهادیه اعسار فرمی است که باید توسط دو شاهد امضا شود و گواهی بر عدم تمکن مالی خواهان باشد.

زمان بندی پرداخت کلیه هزینه های دادرسی مهریه

پرداخت هزینه های دادرسی مهریه یک فرآیند یکباره نیست و شامل مراحل مختلفی می شود:

• هزینه اولیه دادرسی: هنگام ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دفترخانه (در صورت اقدام از طریق ثبت).
• هزینه کارشناسی: در صورت لزوم، پس از ارجاع پرونده به کارشناس توسط دادگاه.
• هزینه اجرایی (نیم عشر دولتی): در صورت اقدام از طریق اجرای ثبت، این هزینه پس از وصول مهریه از زوج اخذ می شود. در روش قضایی نیز هزینه های اجرایی پس از قطعی شدن حکم و شروع عملیات اجرایی دریافت می گردد.
• هزینه حق الوکاله وکیل: بر اساس توافق با وکیل و معمولاً در چندین مرحله (در ابتدای کار، در میانه فرآیند و پس از اتمام پرونده) پرداخت می شود.

نقش و اهمیت مشاوره با وکیل متخصص در مدیریت هزینه ها

مشاوره با یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، پیش از آغاز هرگونه اقدام حقوقی، می تواند نقش بسزایی در مدیریت و حتی کاهش هزینه های دادرسی مهریه داشته باشد. وکیل با دانش و تجربه خود می تواند:

• تخمین دقیق هزینه ها: قبل از شروع فرآیند، تخمین نسبتاً دقیقی از تمامی هزینه های احتمالی (دادرسی، کارشناسی، اجرایی، حق الوکاله) ارائه دهد.
• انتخاب بهترین مسیر: با توجه به شرایط خاص موکل و وضعیت مالی زوج، بهترین مسیر حقوقی (اجرای ثبت یا دادگاه) را برای مطالبه مهریه پیشنهاد کند که از نظر زمان و هزینه به صرفه تر باشد.
• مدیریت درخواست اعسار و تقسیط: در تنظیم و پیگیری دادخواست های اعسار یا تقسیط هزینه ها، به موکل کمک کند تا شانس پذیرش آن افزایش یابد و از پرداخت یکجای هزینه ها معاف شود.
• جلوگیری از اشتباهات: از بروز اشتباهاتی که می تواند منجر به تحمیل هزینه های اضافی یا طولانی شدن فرآیند دادرسی شود، جلوگیری کند.

جمع بندی: برای اجرا گذاشتن مهریه چقدر پول لازمه؟

پاسخ به این سوال به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله مبلغ مهریه، روش انتخابی برای مطالبه (ثبت یا دادگاه) و نیاز به انجام کارهای کارشناسی. به طور کلی:

• روش اجرای ثبت: در این روش، هزینه اولیه از زوجه دریافت نمی شود و نیم عشر دولتی (یک بیستم مهریه) در انتها و از زوج وصول می گردد. سایر هزینه ها شامل وکیل، استعلامات و … است.
• روش دادگاه: هزینه ها شامل درصد مشخصی از بهای خواسته (مثلاً ۲.۵ تا ۳.۵ درصد در مرحله بدوی) است که در ابتدا باید توسط زوجه پرداخت شود. علاوه بر آن، هزینه های کارشناسی، اجرایی، وکیل و سایر موارد نیز اضافه می گردد.

با توجه به امکان درخواست اعسار و تقسیط، می توان گفت که برای شروع پرونده مهریه، اگر زوجه توان مالی نداشته باشد، الزامی به پرداخت مبلغ زیادی در ابتدا نیست، اما در نهایت، هزینه ها باید پرداخت شوند و در صورت پیروزی، از زوج قابل مطالبه خواهند بود.

نتیجه گیری

مسئولیت پرداخت هزینه دادرسی مهریه، هرچند در گام نخست بر عهده زوجه (خواهان) است، اما با صدور حکم قطعی به نفع وی، این هزینه ها تحت عنوان خسارات دادرسی از زوج (خوانده) قابل مطالبه و دریافت خواهد بود. درک دقیق سازوکارهای قانونی مرتبط با مطالبه مهریه، شامل انتخاب مسیر صحیح (اجرای ثبت یا دادگاه)، اطلاع از نحوه محاسبه نیم عشر دولتی یا درصدهای دادرسی، و همچنین آگاهی از امکاناتی نظیر اعسار و تقسیط هزینه ها، برای تمامی افراد درگیر در این دعاوی از اهمیت بالایی برخوردار است.

آگاهی حقوقی کافی نه تنها به افراد کمک می کند تا از حقوق مالی خود به بهترین نحو دفاع کنند، بلکه از تحمیل هزینه های اضافی و طولانی شدن فرآیند دادرسی جلوگیری می نماید. در نهایت، با توجه به پیچیدگی های موجود در دعاوی خانواده، توصیه اکید می شود که پیش از هرگونه اقدام، با یک وکیل متخصص مشاوره حقوقی انجام شود تا با دیدگاهی جامع و راهبردی، بهترین تصمیمات اتخاذ گردد و مسیر دستیابی به عدالت هموارتر شود.

سوالات متداول

در حالت کلی، هزینه دادرسی مهریه بر عهده کیست؟

در ابتدا، هزینه دادرسی مهریه بر عهده زوجه (خواهان) است که باید آن را برای ثبت دادخواست پرداخت کند. اما در صورت صدور حکم قطعی به نفع زوجه، این هزینه ها به عنوان خسارات دادرسی از زوج (خوانده) قابل مطالبه و وصول است.

آیا می توانیم از پرداخت هزینه دادرسی مهریه معاف شویم یا آن را قسطی پرداخت کنیم؟

بله، قانون این امکان را فراهم کرده است. زوجه می تواند در صورت عدم تمکن مالی، دادخواست اعسار از هزینه دادرسی ارائه دهد و در صورت پذیرش، از پرداخت اولیه معاف شود. همچنین امکان تقسیط هزینه دادرسی نیز با تشخیص دادگاه و بر اساس توان مالی خواهان وجود دارد.

هزینه دادرسی مهریه در سال 1403 چقدر است؟ (با اشاره به درصدها)

هزینه دادرسی مهریه از طریق دادگاه در مرحله بدوی، تا ۲۰۰ میلیون ریال، ۲.۵ درصد و مازاد بر آن ۳.۵ درصد بهای خواسته است. در مراحل واخواهی و تجدیدنظر ۴.۵ درصد و در فرجام خواهی ۵.۵ درصد (برای مهریه وجه نقد) می باشد. در روش اجرای ثبت، هزینه نیم عشر دولتی (یک بیستم مهریه) است که از زوج وصول می شود.

تفاوت اصلی هزینه دادرسی مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه چیست؟

تفاوت اصلی در زمان و مسئولیت پرداخت اولیه است. در اجرای ثبت، زوجه هزینه ای به عنوان دادرسی در ابتدا پرداخت نمی کند و نیم عشر دولتی از زوج وصول می شود. اما در دادگاه، زوجه باید هزینه دادرسی را در زمان ثبت دادخواست پرداخت کند (مگر اینکه اعسار او پذیرفته شود) و سپس می تواند آن را از زوج مطالبه کند.

اگر مهریه توسط زن بخشیده شود، آیا باز هم باید هزینه های دادرسی را پرداخت کرد؟

اگر بخشش مهریه پس از ثبت دادخواست مطالبه آن صورت گیرد، هزینه دادرسی مربوط به دادخواست اولیه همچنان پابرجاست، مگر اینکه در توافق بخشش، زوج تعهد به پرداخت آن را پذیرفته باشد. اگر بخشش قبل از هرگونه اقدام قضایی باشد، هزینه ای ایجاد نمی شود.

مدارک مورد نیاز برای درخواست اعسار از هزینه دادرسی مهریه کدامند؟

مدارک اصلی شامل تکمیل فرم استشهادیه اعسار با امضای دو شاهد مطلع، و همچنین ارائه اسناد و مدارکی که عدم تمکن مالی زوجه را اثبات کند (مانند فیش حقوقی، گواهی عدم درآمد، اسناد بدهی و تراکنش های بانکی).