چگونه می توان از سیمان در مناطق سردسیر استفاده کرد؟

بتن به عنوان یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی در جهان نقش حیاتی در توسعه زیرساخت های مدرن ایفا می کند. با این حال استفاده از سیمان و بتن در مناطق سردسیر و در شرایط آب و هوایی زمستانی چالش های منحصربه فردی را به همراه دارد. یخ زدگی آب بتن تازه ریخته شده قبل از گیرش و سخت شدن کامل می تواند به ساختار بتن آسیب جدی وارد کند و مقاومت و دوام آن را به شدت کاهش دهد. به منظور بهره گیری موفقیت آمیز از سیمان در این مناطق درک دقیق مکانیزم های تأثیر دماهای پایین بر فرآیند هیدراتاسیون سیمان و اتخاذ تدابیر مناسب برای مقابله با این اثرات ضروری است. در ادامه این مقاله به بررسی جامع این موضوع پرداخته و راهکارهای علمی و مهندسی برای استفاده ایمن و مؤثر از سیمان در مناطق سردسیر ارائه می شود.

تعریف و عملکرد فنی استفاده از سیمان در مناطق سردسیر

استفاده از سیمان در مناطق سردسیر به معنای به کارگیری بتن و سایر محصولات سیمانی در شرایطی است که دمای محیط و بتن تازه ریخته شده به طور قابل توجهی پایین تر از دمای معمول و مطلوب برای هیدراتاسیون سیمان باشد. این شرایط معمولاً شامل دماهای نزدیک به صفر درجه سانتی گراد یا پایین تر می شود که می تواند منجر به کندی یا توقف فرآیند هیدراتاسیون سیمان و یخ زدگی آب موجود در مخلوط بتن گردد.

عملکرد فنی در این شرایط اطمینان از گیرش و سخت شدن مناسب سیمان و بتن کسب مقاومت مکانیکی مورد نیاز و جلوگیری از آسیب های ناشی از یخ زدگی است. این امر مستلزم کنترل دقیق عوامل مختلفی از جمله دمای مواد اولیه دمای بتن در حین ریختن و عمل آوری استفاده از افزودنی های مناسب و به کارگیری روش های عمل آوری ویژه در هوای سرد است. هدف نهایی دستیابی به بتنی با کیفیت مطلوب و دوام مناسب در شرایط آب و هوایی سردسیر است که بتواند در طول عمر مفید سازه عملکرد مورد انتظار را برآورده سازد. به جرئت می توان گفت سیمان سپاهان از بهترین سیمان های کشور است و روزانه تناژ بالایی از سیمان تولید می کند که نه تنها نیاز استان و کشوربلکه در عرصه صادرات نیز فعالیت می کند.

اجزای اصلی و اصول کارکرد استفاده از سیمان در مناطق سردسیر

برای درک بهتر چگونگی استفاده از سیمان در مناطق سردسیر لازم است اجزای اصلی و اصول کارکرد آن را مورد بررسی قرار دهیم :

1. سیمان و هیدراتاسیون در دماهای پایین :

• هیدراتاسیون سیمان یک فرآیند شیمیایی گرمازا است که در آن ترکیبات سیمان با آب واکنش داده و محصولات هیدراتاسیون مانند سیلیکات کلسیم هیدراته (C-S-H) و هیدروکسید کلسیم (CH) را تشکیل می دهند. این محصولات مسئول کسب مقاومت و سخت شدن بتن هستند.
• دما تأثیر قابل توجهی بر سرعت هیدراتاسیون سیمان دارد. در دماهای پایین سرعت واکنش های شیمیایی کاهش می یابد. به ازای هر ۱۰ درجه سانتی گراد کاهش دما سرعت هیدراتاسیون تقریباً نصف می شود. این امر منجر به کندی گیرش و سخت شدن بتن و کاهش نرخ کسب مقاومت می گردد.
• در دماهای نزدیک به صفر درجه سانتی گراد و پایین تر هیدراتاسیون سیمان به شدت کند شده و عملاً متوقف می شود. 

2. آب و یخ زدگی :

• آب نقش حیاتی در هیدراتاسیون سیمان ایفا می کند. با این حال در دماهای پایین آب موجود در بتن تازه ریخته شده می تواند یخ بزند.
• حجم آب هنگام یخ زدن حدود ۹ درصد افزایش می یابد. این افزایش حجم می تواند فشار بسیار زیادی را در ساختار داخلی بتن ایجاد کند. اگر بتن هنوز سخت نشده باشد و مقاومت کافی برای تحمل این فشار را نداشته باشد یخ زدگی می تواند منجر به ایجاد ترک های ریز و درشت گسیختگی ساختار میکروسکوپی بتن و کاهش شدید مقاومت و دوام آن شود.
• چرخه های ذوب و یخ زدگی مکرر در طول زمان می توانند آسیب های بتن را تشدید کنند. آب نفوذ کرده به ترک های ریز و درشت در چرخه های بعدی یخ زدگی فشار بیشتری را وارد کرده و باعث گسترش ترک ها و تخریب تدریجی بتن می شود.

3. مصالح سنگی :

• مصالح سنگی بخش عمده ای از حجم بتن را تشکیل می دهند. خواص حرارتی مصالح سنگی مانند ظرفیت حرارتی و ضریب هدایت حرارتی بر سرعت سرد و گرم شدن بتن تأثیر می گذارد.
• استفاده از مصالح سنگی با جرم حجمی بالا می تواند باعث افزایش ظرفیت حرارتی بتن و کاهش سرعت افت دمای آن شود. این امر می تواند به حفظ دمای بتن در مراحل اولیه هیدراتاسیون کمک کند.
• مصالح سنگی باید عاری از یخ و برف باشند. یخ و برف موجود در مصالح سنگی می توانند باعث کاهش دمای مخلوط بتن و تسریع یخ زدگی آن شوند.

4. افزودنی های بتن در هوای سرد :

   • افزودنی های تسریع کننده : این افزودنی ها سرعت هیدراتاسیون سیمان را افزایش داده و زمان گیرش و سخت شدن بتن را تسریع می کنند. کلرید کلسیم یکی از قدیمی ترین و مؤثرترین افزودنی های تسریع کننده است اما استفاده از آن در بتن های مسلح به دلیل پتانسیل خوردگی فولاد محدود شده است. افزودنی های تسریع کننده غیرکلریدی مانند نیترات کلسیم و فرمیات کلسیم جایگزین های مناسب تری هستند.
   • افزودنی های کاهنده آب : این افزودنی ها باعث کاهش مقدار آب مورد نیاز برای دستیابی به روانی مطلوب بتن می شوند. کاهش نسبت آب به سیمان (w/c) منجر به افزایش مقاومت و دوام بتن می شود.
   • افزودنی های حباب زا : این افزودنی ها با ایجاد حباب های ریز و یکنواخت هوا در بتن مقاومت بتن را در برابر چرخه های ذوب و یخ زدگی افزایش می دهند. حباب های هوا فضای انبساطی را برای آب یخ زده فراهم کرده و از ایجاد فشار مخرب در ساختار بتن جلوگیری می کنند.
   • افزودنی های ضدیخ : این افزودنی ها نقطه انجماد آب بتن را پایین می آورند و از یخ زدگی آن در دماهای پایین جلوگیری می کنند. با این حال استفاده از افزودنی های ضدیخ به تنهایی کافی نیست و باید با سایر اقدامات عمل آوری در هوای سرد ترکیب شود.
• افزودنی ها نقش مهمی در بهبود عملکرد بتن در هوای سرد ایفا می کنند. انواع مختلفی از افزودنی ها برای این منظور وجود دارند :

کاربردهای صنعتی و مثال هایی از صنایع مختلف

استفاده از سیمان در مناطق سردسیر در صنایع مختلفی کاربرد دارد از جمله :

1. صنعت ساختمان و راهسازی :

• ساخت و ساز ساختمان های مسکونی تجاری و صنعتی : در مناطق سردسیر ساخت و ساز در فصل زمستان می تواند به دلیل شرایط آب و هوایی نامساعد با چالش هایی روبرو شود. با استفاده از روش های بتن ریزی در هوای سرد می توان پروژه های ساختمانی را در تمام طول سال ادامه داد.
• ساخت پل ها تونل ها و جاده ها : پروژه های زیربنایی در مناطق سردسیر اغلب نیازمند بتن ریزی در شرایط آب و هوایی سخت هستند. استفاده از تکنیک های بتن ریزی در هوای سرد برای اطمینان از کیفیت و دوام این سازه ها ضروری است.
• روسازی بتنی راه ها و فرودگاه ها : روسازی های بتنی در مناطق سردسیر در معرض چرخه های ذوب و یخ زدگی مکرر قرار دارند. استفاده از بتن مقاوم در برابر یخ زدگی و روش های عمل آوری مناسب برای افزایش عمر مفید این روسازی ها حیاتی است.

2. صنعت نفت و گاز :

• ساخت سکوهای نفتی و گازی دریایی در مناطق سردسیر : سکوهای نفتی و گازی در مناطق قطبی و سردسیر باید در برابر شرایط آب و هوایی بسیار سخت و دمای پایین مقاوم باشند. بتن مورد استفاده در این سازه ها باید دارای مقاومت و دوام بسیار بالایی در برابر یخ زدگی و عوامل محیطی خورنده باشد.
• ساخت خطوط لوله انتقال نفت و گاز در مناطق سردسیر : خطوط لوله انتقال نفت و گاز در مناطق سردسیر اغلب در معرض دمای پایین و یخ زدگی قرار دارند. استفاده از بتن مسلح و روش های عایق بندی حرارتی برای محافظت از این خطوط لوله ضروری است.

3. صنعت انرژی :

• ساخت نیروگاه های برق آبی در مناطق سردسیر : نیروگاه های برق آبی اغلب در مناطق کوهستانی و سردسیر ساخته می شوند. بتن مورد استفاده در سدها و سازه های هیدرولیکی این نیروگاه ها باید در برابر یخ زدگی سایش و عوامل محیطی مقاوم باشد.
• ساخت نیروگاه های بادی و خورشیدی در مناطق سردسیر : پایه های توربین های بادی و سازه های نگهدارنده پنل های خورشیدی در مناطق سردسیر باید در برابر شرایط آب و هوایی سخت و دمای پایین مقاوم باشند.

مثال های صنعتی :

• پروژه پل Oresund بین دانمارک و سوئد : این پل طولانی که دو کشور اسکاندیناوی را به هم متصل می کند در منطقه ای با آب و هوای سردسیر واقع شده است. در ساخت این پل از بتن مقاوم در برابر یخ زدگی و روش های عمل آوری ویژه برای تضمین دوام و عمر مفید سازه استفاده شده است.
• پروژه Yamal LNG در سیبری روسیه : این پروژه عظیم گازی در منطقه قطبی سیبری واقع شده است. ساخت تاسیسات LNG در این منطقه با چالش های بسیار زیادی از جمله دمای بسیار پایین و شرایط آب و هوایی سخت روبرو بوده است. در این پروژه از بتن های ویژه مقاوم در برابر سرمای شدید و روش های بتن ریزی و عمل آوری در هوای سرد برای ساخت مخازن LNG و سایر سازه ها استفاده شده است.
• پروژه های راهسازی در آلاسکا و کانادا : در مناطق سردسیر آمریکای شمالی استفاده از بتن در راهسازی و روسازی جاده ها به دلیل مقاومت و دوام بالای بتن در برابر چرخه های ذوب و یخ زدگی بسیار رایج است. سازمان های راهسازی در این مناطق استانداردهای دقیقی برای بتن ریزی و عمل آوری در هوای سرد تدوین کرده اند و از فناوری های پیشرفته برای تضمین کیفیت بتن استفاده می کنند.

بررسی استانداردهای بین المللی و فناوری های پیشرفته مرتبط

برای اطمینان از کیفیت و دوام بتن در مناطق سردسیر استانداردهای بین المللی و فناوری های پیشرفته متعددی توسعه یافته اند. برخی از مهم ترین استانداردها و فناوری ها عبارتند از :

1. استانداردهای بین المللی :

• ACI ۳۰۶R – Cold Weather Concreting (آیین نامه بتن آمریکا) : این آیین نامه راهنمایی جامع برای بتن ریزی در هوای سرد ارائه می دهد و شامل توصیه هایی در مورد آماده سازی حفاظت گرمایش عمل آوری و کنترل کیفیت بتن در دماهای پایین است.
• EN ۱۳۶۷۰ – Execution of concrete structures (استاندارد اروپا) : این استاندارد اروپایی الزامات مربوط به اجرای سازه های بتنی را مشخص می کند و بخش هایی را به بتن ریزی در هوای سرد اختصاص داده است.
• ASTM C۱۵۰ – Standard Specification for Portland Cement (استاندارد مشخصات سیمان پرتلند آمریکا) : این استاندارد مشخصات انواع مختلف سیمان پرتلند را تعیین می کند و در انتخاب سیمان مناسب برای استفاده در هوای سرد راهنمایی ارائه می دهد.
• ASTM C۴۹۴ – Standard Specification for Chemical Admixtures for Concrete (استاندارد مشخصات افزودنی های شیمیایی بتن آمریکا) : این استاندارد مشخصات انواع مختلف افزودنی های شیمیایی بتن را تعیین می کند و در انتخاب افزودنی های مناسب برای بتن ریزی در هوای سرد راهنمایی ارائه می دهد. سیمان سپاهان یکی از کارخانه هایی است که استانداردهای جهانی در آن رعایت می شود.

2. فناوری های پیشرفته :

• بتن های خود تراکم (SCC) : بتن های خود تراکم به دلیل روانی بالا و عدم نیاز به ویبره برای بتن ریزی در مناطق سردسیر مناسب هستند. روانی بالای این بتن ها باعث می شود که به راحتی در قالب ها جریان یافته و فضاهای خالی را پر کنند حتی در دماهای پایین که بتن معمولی ممکن است سفت و غیر قابل کار باشد.
• بتن های پرمقاومت (HPC) و بتن های فوق العاده پرمقاومت (UHPC) : این بتن ها به دلیل مقاومت و دوام بسیار بالا برای استفاده در سازه های حساس و در معرض شرایط محیطی سخت از جمله مناطق سردسیر بسیار مناسب هستند. مقاومت بالای این بتن ها در برابر یخ زدگی و چرخه های ذوب و یخ زدگی عمر مفید سازه را افزایش می دهد.
• عمل آوری با بخار : عمل آوری با بخار یک روش سریع و مؤثر برای عمل آوری بتن در هوای سرد است. در این روش بتن تازه ریخته شده در معرض بخار آب گرم قرار می گیرد. گرما و رطوبت بخار باعث تسریع هیدراتاسیون سیمان و کسب سریع مقاومت بتن می شود.
• عمل آوری با عایق حرارتی : استفاده از عایق های حرارتی مانند پشم سنگ پلی استایرن و پتوهای عایق برای حفظ دمای بتن در مراحل اولیه هیدراتاسیون بسیار مؤثر است. عایق بندی حرارتی از افت دمای بتن جلوگیری کرده و به فرآیند هیدراتاسیون اجازه می دهد تا به طور پیوسته ادامه یابد.
• گرمایش بتن : در شرایط بسیار سرد ممکن است گرم کردن مواد اولیه بتن (آب و مصالح سنگی) و یا گرم کردن قالب ها و محیط اطراف بتن ضروری باشد. گرمایش بتن به حفظ دمای مناسب برای هیدراتاسیون سیمان کمک می کند.
• استفاده از سنسورهای دما و رطوبت : استفاده از سنسورهای دما و رطوبت در بتن تازه ریخته شده امکان پایش دقیق دمای بتن در طول فرآیند عمل آوری را فراهم می کند. این اطلاعات به مهندسان کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه تری در مورد روش های عمل آوری و حفاظت از بتن در هوای سرد اتخاذ کنند.

چالش ها و محدودیت های فنی

استفاده از سیمان در مناطق سردسیر با چالش ها و محدودیت های فنی متعددی روبرو است :

1. کندی یا توقف هیدراتاسیون :

   دمای پایین باعث کندی یا توقف هیدراتاسیون سیمان می شود که منجر به تأخیر در گیرش و سخت شدن بتن و کاهش نرخ کسب مقاومت می گردد. این امر می تواند زمان بندی پروژه های ساختمانی را تحت تأثیر قرار داده و هزینه ها را افزایش دهد.

2. یخ زدگی بتن تازه ریخته شده :

   یخ زدگی آب بتن قبل از گیرش و سخت شدن کامل می تواند به ساختار بتن آسیب جدی وارد کند و مقاومت و دوام آن را به شدت کاهش دهد. جلوگیری از یخ زدگی بتن نیازمند اقدامات حفاظتی و عمل آوری ویژه است که می تواند هزینه بر و زمان بر باشد.

3. عمل آوری دشوار :

   عمل آوری بتن در هوای سرد به دلیل تبادل حرارتی سریع با محیط اطراف و کندی هیدراتاسیون دشوارتر از عمل آوری در شرایط عادی است. حفظ دمای مناسب و رطوبت کافی برای عمل آوری بتن در هوای سرد نیازمند تجهیزات و روش های خاصی است.

4. افزایش خطر ترک خوردگی حرارتی :

   در بتن ریزی های حجیم در هوای سرد به دلیل گرمای هیدراتاسیون سیمان ممکن است اختلاف دمای قابل توجهی بین سطح و مرکز بتن ایجاد شود. این اختلاف دما می تواند منجر به ایجاد تنش های حرارتی و ترک خوردگی در بتن شود.

5. محدودیت های افزودنی ها :

   استفاده از افزودنی های بتن در هوای سرد اگرچه مفید است اما محدودیت هایی نیز دارد. برخی افزودنی ها ممکن است در دماهای بسیار پایین کارایی خود را از دست بدهند و یا اثرات جانبی نامطلوبی داشته باشند. انتخاب و استفاده صحیح از افزودنی ها در هوای سرد نیازمند دانش و تجربه کافی است.

6. افزایش هزینه ها :

   بتن ریزی در هوای سرد معمولاً هزینه برتر از بتن ریزی در شرایط عادی است. این افزایش هزینه به دلیل نیاز به اقدامات حفاظتی عمل آوری ویژه استفاده از افزودنی ها و تجهیزات گرمایشی و عایق بندی است.

نکات کلیدی برای بهینه سازی و بهبود عملکرد

برای بهینه سازی و بهبود عملکرد بتن در مناطق سردسیر رعایت نکات کلیدی زیر ضروری است :

1. برنامه ریزی و آماده سازی مناسب :
• برنامه ریزی دقیق برای بتن ریزی در هوای سرد : زمان بندی بتن ریزی باید به گونه ای باشد که حتی الامکان از بتن ریزی در سردترین ساعات روز اجتناب شود.
• آماده سازی محل بتن ریزی : قالب ها میلگردها و سطح زیرین بتن باید از یخ و برف پاک شوند.
• تهیه تجهیزات و مواد لازم : اطمینان از در دسترس بودن تجهیزات گرمایشی عایق های حرارتی افزودنی های بتن و سایر مواد مورد نیاز قبل از شروع بتن ریزی.
2. کنترل دمای مواد اولیه و بتن :
• گرم کردن آب اختلاط : گرم کردن آب اختلاط می تواند به افزایش دمای مخلوط بتن کمک کند.
• گرم کردن مصالح سنگی : در شرایط بسیار سرد گرم کردن مصالح سنگی نیز ممکن است ضروری باشد.
• حمل و نقل سریع بتن : زمان بین اختلاط و ریختن بتن باید به حداقل برسد تا از افت دمای بتن جلوگیری شود.
• اندازه گیری دمای بتن : دمای بتن تازه ریخته شده باید به طور منظم اندازه گیری و ثبت شود.
3. استفاده از افزودنی های مناسب :
• استفاده از افزودنی های تسریع کننده : برای تسریع گیرش و سخت شدن بتن.
• استفاده از افزودنی های کاهنده آب : برای کاهش نسبت آب به سیمان و افزایش مقاومت بتن.
• استفاده از افزودنی های حباب زا : برای افزایش مقاومت بتن در برابر چرخه های ذوب و یخ زدگی.
• در نظر گرفتن محدودیت های افزودنی ها : انتخاب و استفاده صحیح از افزودنی ها بر اساس شرایط آب و هوایی و نوع سیمان.
4. عمل آوری مناسب در هوای سرد :
• عایق بندی حرارتی : استفاده از عایق های حرارتی برای حفظ دمای بتن.
• عمل آوری با بخار : در صورت امکان استفاده از عمل آوری با بخار برای تسریع عمل آوری.
• حفظ رطوبت : جلوگیری از خشک شدن زودهنگام سطح بتن با استفاده از روش های مناسب عمل آوری مرطوب.
• مدت زمان عمل آوری : افزایش مدت زمان عمل آوری در هوای سرد برای اطمینان از کسب مقاومت کافی بتن.
5. کنترل کیفیت و بازرسی :
• کنترل کیفیت دقیق بتن : انجام آزمایش های کنترل کیفیت بتن در مراحل مختلف (مواد اولیه مخلوط بتن بتن سخت شده).
• بازرسی منظم سازه بتنی : بازرسی منظم سازه بتنی در طول دوره عمل آوری و پس از آن برای شناسایی و رفع هرگونه مشکل احتمالی.

نتیجه گیری علمی و تخصصی

استفاده از سیمان در مناطق سردسیر نیازمند دانش فنی برنامه ریزی دقیق و رعایت اصول مهندسی است. یخ زدگی بتن تازه ریخته شده مهم ترین چالش در بتن ریزی در هوای سرد است. برای مقابله با این چالش باید به طور همزمان بر حفظ دمای بتن بالای نقطه انجماد تسریع فرآیند هیدراتاسیون سیمان و محافظت از بتن در برابر چرخه های ذوب و یخ زدگی تمرکز کرد.

استفاده از افزودنی های بتن عایق بندی حرارتی گرمایش بتن و عمل آوری مناسب از جمله راهکارهای کلیدی برای موفقیت در بتن ریزی در هوای سرد هستند. رعایت استانداردهای بین المللی مانند ACI ۳۰۶R و EN ۱۳۶۷۰ و به کارگیری فناوری های پیشرفته مانند بتن های خود تراکم و بتن های پرمقاومت می تواند به بهبود کیفیت و دوام بتن در مناطق سردسیر کمک کند. با این حال بتن ریزی در هوای سرد همچنان چالش های فنی و اقتصادی خود را دارد و نیازمند توجه ویژه به جزئیات و کنترل کیفیت دقیق در تمام مراحل فرآیند ساخت است.

بخش پرسش و پاسخ

۱. آیا استفاده از سیمان های زود سخت شونده در هوای سرد توصیه می شود؟

بله استفاده از سیمان های زود سخت شونده (مانند سیمان تیپ III طبق استاندارد ASTM C۱۵۰) در هوای سرد می تواند مفید باشد. این سیمان ها به دلیل ریزتر بودن ذرات و ترکیبات خاص سرعت هیدراتاسیون بالاتری دارند و در دماهای پایین مقاومت اولیه بیشتری نسبت به سیمان های معمولی کسب می کنند. با این حال استفاده از سیمان های زود سخت شونده به تنهایی کافی نیست و باید با سایر اقدامات عمل آوری در هوای سرد مانند عایق بندی حرارتی و استفاده از افزودنی های تسریع کننده ترکیب شود.

۲. چه نوع افزودنی های بتن برای استفاده در هوای سرد مناسب تر هستند؟

برای بتن ریزی در هوای سرد استفاده از ترکیبی از افزودنی های زیر توصیه می شود :

• افزودنی های تسریع کننده : برای تسریع گیرش و سخت شدن بتن و کاهش زمان عمل آوری. افزودنی های تسریع کننده غیرکلریدی مانند نیترات کلسیم و فرمیات کلسیم به دلیل کاهش خطر خوردگی فولاد ترجیح داده می شوند.
• افزودنی های کاهنده آب : برای کاهش نسبت آب به سیمان و افزایش مقاومت و دوام بتن.
• افزودنی های حباب زا : برای افزایش مقاومت بتن در برابر چرخه های ذوب و یخ زدگی.

انتخاب نوع و مقدار مناسب افزودنی ها باید بر اساس شرایط آب و هوایی نوع سیمان مشخصات بتن مورد نیاز و استانداردهای مربوطه انجام شود.

۳. آیا می توان بتن را در دمای زیر صفر درجه سانتی گراد ریخت؟

بتن ریزی در دمای زیر صفر درجه سانتی گراد امکان پذیر است اما بسیار چالش برانگیز است و نیازمند اقدامات حفاظتی و عمل آوری بسیار دقیق و هزینه بر است. در این شرایط گرم کردن مواد اولیه بتن گرم کردن محیط اطراف بتن ریزی استفاده از افزودنی های ضدیخ و عمل آوری با بخار یا گرمای الکتریکی ممکن است ضروری باشد. با این حال توصیه می شود حتی الامکان از بتن ریزی در دماهای بسیار پایین اجتناب شود و زمان بندی پروژه های ساختمانی به گونه ای تنظیم گردد که بتن ریزی در دماهای معتدل تر انجام شود. در صورت اجتناب ناپذیر بودن بتن ریزی در دمای زیر صفر درجه سانتی گراد باید با متخصصان مجرب مشورت شده و کلیه اقدامات احتیاطی و کنترلی لازم به دقت اجرا شود.