نقد و بررسی لباس ضد ویروس کرونا

لباس های محافظ ضد ویروس کرونا نقشی حیاتی در حفظ سلامت کارکنان خط مقدم و پیشگیری از انتشار عوامل بیماری زا ایفا می کنند. این پوشش ها با ایجاد یک سد فیزیکی و محافظت همه جانبه، خطر مواجهه مستقیم با ویروس ها و مایعات آلوده را به حداقل می رسانند و به عنوان یکی از مهم ترین تجهیزات حفاظت فردی (PPE) شناخته می شوند.

در دنیای امروز، اهمیت تجهیزات حفاظت فردی (PPE) بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است؛ به ویژه پس از همه گیری ویروس کووید-۱۹ که چالش های بی سابقه ای را در تمامی ابعاد زندگی و به خصوص در محیط های درمانی و مشاغل پرخطر ایجاد کرد. در این میان، لباس های ضد ویروس کرونا به عنوان یکی از اجزای کلیدی PPE، در خط مقدم دفاع در برابر عوامل بیماری زا قرار دارند. هدف از این نقد و بررسی جامع، ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی فراتر از صرفاً توضیحات محصول یا فروشگاهی است تا به تمامی مخاطبان، از کادر درمان و مدیران مراکز بهداشتی گرفته تا افراد شاغل در محیط های پرخطر، در انتخاب و استفاده آگاهانه و مؤثر از این تجهیزات حیاتی یاری رساند. با تکیه بر استانداردهای بین المللی و توصیه های نهادهای معتبر جهانی، به بررسی جزئیات فنی، مزایا، معایب و کاربردهای عملی انواع این لباس ها خواهیم پرداخت.

لباس ضد ویروس چیست و مکانیسم محافظت آن چگونه عمل می کند؟

لباس های ضد ویروس، پوشش هایی تخصصی هستند که برای ایجاد یک سد محافظتی بین کاربر و عوامل بیماری زا، از جمله ویروس ها، باکتری ها و مایعات بیولوژیکی آلوده، طراحی شده اند. تفاوت اصلی این لباس ها با پوشش های معمولی، در جنس متریال، ساختار چندلایه و طراحی ویژه آن ها است که هدفش جلوگیری از نفوذ عوامل میکروبی به داخل و محافظت ۳۶۰ درجه از بدن است. مکانیسم محافظت این لباس ها عمدتاً بر پایه دو اصل اساسی استوار است: ایجاد سد فیزیکی و در برخی موارد، سد شیمیایی.

سد فیزیکی به معنای لایه های متراکم و غیرقابل نفوذی است که از عبور ذرات معلق، قطرات مایعات و میکروارگانیسم ها جلوگیری می کند. این لایه ها معمولاً از الیاف پلی پروپیلن یا پلی اتیلن تشکیل شده اند که با فرآیندهای خاصی مانند اسپان باند، ملت بلون یا اس ام اس (SMS) تولید می شوند و دارای منافذ بسیار ریز (در حد میکرون و نانومتر) هستند که مانع عبور ویروس ها (که ابعاد نانومتری دارند) و باکتری ها می شوند. در برخی مدل ها، از لمینیت های نانوپلیمر یا لایه های تنفس پذیر نیز استفاده می شود که ضمن حفظ خاصیت نفوذناپذیری، تبادل هوا را برای راحتی کاربر بهبود می بخشند. علاوه بر این، در طراحی این لباس ها، توجه ویژه ای به نقاط آسیب پذیر مانند زیپ ها، درزها و محل های اتصال به سایر تجهیزات (نظیر دستکش و ماسک) می شود تا از هرگونه شکاف یا درز احتمالی که می تواند مسیر نفوذ آلودگی باشد، جلوگیری شود. هدف نهایی، ایجاد یک محیط ایزوله و یکپارچه برای کاربر است که او را در برابر تهدیدات بیولوژیکی محافظت کند.

انواع لباس های محافظ ضد ویروس: بررسی جامع گان، اورآل و سطوح حفاظتی

لباس های محافظ ضد ویروس عمدتاً در دو دسته اصلی گان (Gown) و اورآل (Coverall) طبقه بندی می شوند که هر یک کاربردها و سطوح حفاظتی متفاوتی دارند. انتخاب صحیح بین این دو نوع، بستگی به میزان خطر مواجهه و نوع فعالیت فرد دارد.

2.1. گان (Surgical/Isolation Gown)

گان ها، پوشش هایی بلند و معمولاً با آستین بلند هستند که برای محافظت از بالاتنه و بخشی از پاها طراحی شده اند. این لباس ها عمدتاً در محیط هایی با خطر مواجهه کمتر با عوامل بیماری زا یا در جراحی های خاص و بخش های ایزوله بیمارستانی کاربرد دارند. گان ها برای سهولت در پوشیدن و درآوردن طراحی شده اند و اغلب از پشت بسته می شوند. متریال رایج در تولید گان ها شامل موارد زیر است:

• اسپان باند (Spunbond): پارچه ای نبافته از جنس پلی پروپیلن با مقاومت محدود در برابر مایعات، مناسب برای محیط های با خطر کم.
• اس ام اس (SMS): ترکیبی از لایه های اسپان باند (S) و ملت بلون (M) که خواص فیلتراسیون و مقاومت در برابر مایعات بالاتری را فراهم می کند. لایه ملت بلون مانع نفوذ ذرات ریز می شود.
• لمینیت (Laminated): پارچه های اسپان باند یا SMS که با یک لایه نازک پلی اتیلن یا سایر پلیمرهای ضدآب پوشانده شده اند تا مقاومت آن ها در برابر مایعات به شدت افزایش یابد.

سطوح حفاظتی گان بر اساس استاندارد ANSI/AAMI PB70:

استاندارد ANSI/AAMI PB70 میزان مقاومت گان ها و درپوش های جراحی را در برابر نفوذ مایعات تعیین می کند. این استاندارد گان ها را به چهار سطح حفاظتی تقسیم می کند:

1. سطح 1 (حداقل خطر): برای استفاده در حداقل خطر نفوذ مایعات، مانند مراقبت های پایه از بیمار یا بازدیدکنندگان. مقاومت در برابر حداقل پاشش مایعات.
2. سطح 2 (خطر کم): مناسب برای محیط هایی با خطر کم نفوذ مایعات، مانند بخش های عادی بیمارستان یا بخش پاتولوژی. مقاومت در برابر پاشش بیشتر و خیس شدن جزئی.
3. سطح 3 (خطر متوسط): برای محیط هایی با خطر متوسط نفوذ مایعات، مانند جراحی های عمومی، آزمایشگاه ها یا بخش فوریت های پزشکی. مقاومت در برابر پاشش شدید و خیس شدن.
4. سطح 4 (خطر بالا): بالاترین سطح محافظت، برای جراحی هایی که انتظار مواجهه با مقادیر زیادی از مایعات یا خون وجود دارد، مانند جراحی های قلب یا ارتوپدی. این گان ها باید در برابر نفوذ ویروسی مقاومت کنند و تست مقاومت در برابر نفوذ فشار هیدرواستاتیک و نفوذ عوامل بیماری زا را با موفقیت پشت سر بگذارند.

نقد و بررسی گان: گان ها مزایایی نظیر راحتی نسبی در استفاده، هزینه تولید کمتر برای برخی کاربردها و سهولت در پوشیدن و درآوردن دارند. با این حال، مهم ترین عیب آن ها، عدم پوشش کامل بدن (به ویژه پاها و پشت گردن) است که در محیط های با خطر بالای آلودگی، می تواند نقاط ضعف حفاظتی ایجاد کند.

2.2. اورآل (Coverall/Hazmat Suit)

اورآل ها که گاهی به آن ها لباس های هازمت (Hazmat Suit) نیز گفته می شود، لباس هایی یکپارچه هستند که تمام بدن، از سر تا مچ پا و مچ دست را پوشش می دهند. این لباس ها برای محیط هایی با بالاترین سطح خطر مواجهه با عوامل بیماری زا، مانند بخش های عفونی، ICU، آزمایشگاه های بیولوژیکی سطح بالا (BSL-3/4) و آمبولانس های ویژه حمل بیماران عفونی، طراحی شده اند. اورآل ها اغلب دارای کلاه، زیپ یکسره در جلو و کاور برای کفش ها هستند تا یکپارچگی محافظت را تضمین کنند. متریال مورد استفاده در اورآل ها معمولاً پیشرفته تر و مقاوم تر هستند:

• پارچه های کامپوزیت با لمینیت: ترکیبی از چند لایه پارچه نبافته (مانند پلی پروپیلن) با لایه های ضدآب و ضدذره، نظیر پلی اتیلن.
• تایوک (Tyvek): یک متریال پرکاربرد که توسط شرکت DuPont تولید می شود. تایوک از الیاف پلی اتیلن با چگالی بالا ساخته شده که به صورت تصادفی به هم بافته شده و ساختاری متراکم اما تنفس پذیر را ایجاد می کنند. این متریال در برابر نفوذ مایعات و ذرات ریز بسیار مقاوم است.

استانداردهای مرتبط (مانند EN 14126 برای محافظت در برابر عوامل عفونی):

اورآل ها باید مطابق با استانداردهای سختگیرانه ای تولید شوند. استاندارد EN 14126 برای لباس های محافظ در برابر عوامل عفونی، از جمله ویروس ها، بسیار حیاتی است. این استاندارد شامل تست هایی برای مقاومت در برابر نفوذ مایعات آلوده، پاشش آلودگی، و نفوذ ذرات حاوی میکروارگانیسم ها است.

نقد و بررسی اورآل: مزیت اصلی اورآل ها، حفاظت کامل و یکپارچه از بدن است که خطر آلودگی متقاطع را به شدت کاهش می دهد. با این حال، معایبی نظیر محدودیت حرکتی بیشتر، گرمای شدیدتر و تعریق زیاد (به دلیل تنفس پذیری کمتر در مدل های بسیار محافظت کننده) و دشواری نسبی در پوشیدن و درآوردن (که نیاز به پروتکل های دقیق دارد) از چالش های استفاده از آن ها محسوب می شود.

2.3. انتخاب بین گان و اورآل: چه زمانی کدام را انتخاب کنیم؟

انتخاب بین گان و اورآل به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم ترین آن ها سطح خطر مواجهه، مدت زمان استفاده و نوع فعالیت است. در جدول زیر، به مقایسه این دو برای انتخاب مناسب تر پرداخته ایم:

ویژگی	گان (Gown)	اورآل (Coverall)
سطح پوشش بدن	بالاتنه و بخشی از پاها	تمام بدن (از سر تا مچ پا و دست)
سطح حفاظت	کم تا متوسط (سطح 1 تا 3 AAMI)	بالا تا بسیار بالا (شامل مقاومت ویروسی EN 14126)
محیط های کاربرد	بخش های عادی، بازدید بیماران، جراحی های با خطر کم، آزمایشگاه های روتین	بخش های عفونی، ICU، آزمایشگاه های BSL-3/4، حمل بیماران آلوده، تیم های واکنش سریع
راحتی و آزادی حرکت	نسبتاً راحت تر، آزادی حرکت بیشتر	محدودیت حرکت بیشتر، گرمای شدید
سهولت Donning/Doffing	آسان تر	دشوارتر، نیاز به پروتکل های دقیق
هزینه	عموماً کمتر	عموماً بیشتر

به طور خلاصه، برای فعالیت های روزمره بیمارستانی با خطر کمتر، گان ها گزینه مناسبی هستند، در حالی که برای ورود به مناطق آلوده یا انجام رویه هایی که احتمال پاشش مایعات بیولوژیکی بالاست، اورآل ها ضروری ترین انتخاب به شمار می روند.

ویژگی های کلیدی برای نقد و بررسی یک لباس ضد ویروس مؤثر (جزئیات فنی و مقایسه کیفی)

در انتخاب یک لباس ضد ویروس کارآمد، توجه به جزئیات فنی و کیفی متریال و طراحی آن اهمیت بسزایی دارد. این ویژگی ها هستند که سطح محافظت، راحتی و دوام لباس را تعیین می کنند.

3.1. جنس پارچه و فناوری لایه ها

مقاومت یک لباس ضد ویروس در برابر عوامل بیماری زا، در وهله اول به جنس پارچه و ساختار لایه های آن وابسته است. متریال های رایج عبارتند از:

• اسپان باند (Spunbond): لایه ای مقاوم، اما با فیلتراسیون محدود.
• ملت بلون (Meltblown): لایه ای با فیبرهای بسیار ریز که خاصیت فیلتراسیون بالایی در برابر ذرات و مایعات دارد.
• اس ام اس (SMS): یک پارچه سه لایه که از ترکیب دو لایه اسپان باند در بیرون و یک لایه ملت بلون در وسط تشکیل شده است. این ساختار تعادلی بین استحکام و فیلتراسیون ایجاد می کند.
• کامپوزیت های لمینیت دار: این پارچه ها معمولاً شامل یک لایه پایه (مانند اسپان باند یا SMS) هستند که با یک یا چند لایه پلیمری ضدآب مانند پلی اتیلن (PE) یا پلی اورتان (PU) لمینیت شده اند. این لایه های لمینیت، مقاومت لباس را در برابر نفوذ مایعات به شدت افزایش می دهند. برخی از این کامپوزیت ها ممکن است شامل یک لایه داخلی پنبه ای یا پلی استر/پلی پروپیلن برای افزایش راحتی و جذب عرق باشند که سپس با یک لمینیت تنفس پذیر خارجی ترکیب می شوند تا هم محافظت و هم راحتی را ارائه دهند.

اهمیت ساختار چندلایه در این است که هر لایه وظیفه خاصی را بر عهده دارد؛ یک لایه برای استحکام، لایه ای برای فیلتراسیون و لایه ای برای مقاومت در برابر مایعات. فناوری های نوین مانند نانو الیاف در حال توسعه هستند تا با ایجاد ساختارهای متخلخل اما با منافذ بسیار ریز (در حد نانومتر)، اثربخشی حفاظتی را بدون کاهش چشمگیر تنفس پذیری افزایش دهند.

3.2. تنفس پذیری (Breathability) در برابر حفاظت: چالش کلیدی

یکی از بزرگ ترین چالش ها در طراحی لباس های محافظ، ایجاد تعادل بین نفوذناپذیری کامل در برابر مایعات و ذرات، و تنفس پذیری کافی برای جلوگیری از استرس گرمایی و تعریق بیش از حد است. لباس هایی که کاملاً نفوذناپذیر هستند، مانع از خروج بخار آب و گرما از بدن می شوند و می توانند به سرعت منجر به ناراحتی، خستگی، و حتی خطرات جدی مانند دهیدراتاسیون یا گرمازدگی برای کاربر، به ویژه در استفاده طولانی مدت، شوند. این موضوع در محیط های درمانی که پرسنل ساعت ها مشغول فعالیت هستند، اهمیت دوچندانی پیدا می کند.

برای حل این چالش، برخی تولیدکنندگان از فناوری های پیشرفته در لمینیت ها یا غشاهای تنفس پذیر استفاده می کنند که اجازه می دهند مولکول های بخار آب (عرق) از داخل لباس به بیرون منتقل شوند، در حالی که مانع از ورود قطرات مایع یا ذرات ویروسی از بیرون به داخل می شوند. لباس هایی که دارای لایه داخلی پنبه ای یا ترکیبی از پنبه/پلی استر/پلی پروپیلن هستند و با یک لمینیت بیرونی تنفس پذیر (مانند microporous film) پوشانده شده اند، تلاش می کنند تا حداکثر راحتی را برای کاربر فراهم آورند، بدون آنکه از سطح حفاظت کاسته شود.

3.3. مقاومت در برابر نفوذ مایعات و ذرات

مقاومت در برابر نفوذ مایعات و ذرات، از جمله خون، مایعات بدن و ذرات حامل ویروس، حیاتی ترین ویژگی یک لباس ضد ویروس است. این مقاومت با معیارهای زیر سنجیده می شود:

• مقاومت هیدرواستاتیک (Hydrostatic Resistance): توانایی پارچه در تحمل فشار مایعات بدون نفوذ آن ها. این تست با اعمال فشار آب به پارچه و اندازه گیری حداکثر فشاری که پارچه می تواند تحمل کند، انجام می شود.
• مقاومت در برابر پاشش خون و مایعات بدن (Blood-Borne Pathogen Penetration Resistance): این تست ها (مانند ASTM F1670 و ASTM F1671) توانایی لباس را در جلوگیری از نفوذ مایعات حاوی عوامل بیماری زا (که با خون مصنوعی شبیه سازی می شوند) ارزیابی می کنند.
• اندازه منافذ پارچه: برای محافظت در برابر ویروس ها، منافذ پارچه باید به اندازه ای کوچک باشند که اجازه عبور ویروس ها (با ابعاد نانومتری) را ندهند. این امر با ساختار متراکم الیاف و لایه های فیلترکننده حاصل می شود.

3.4. دوام، استحکام و کیفیت دوخت

یک لباس محافظ باید در طول استفاده، پاره نشود، سوراخ نشود و خواص محافظتی خود را از دست ندهد. پارامترهای مهم در این زمینه عبارتند از:

• مقاومت سایشی (Abrasion Resistance): توانایی پارچه در مقاومت در برابر سایش و فرسودگی ناشی از اصطکاک.
• استحکام کششی و پارگی (Tensile Strength and Tear Resistance): مقاومت پارچه در برابر کشش و پارگی، به ویژه در نقاطی که تحت فشار بیشتری هستند (مانند زانوها، آرنج ها و درزها).
• نقش حیاتی کیفیت دوخت: حتی بهترین پارچه نیز اگر دوخت ضعیفی داشته باشد، درزهای آن می تواند مسیر نفوذ آلودگی باشد. دوخت هایی مانند دو نخ با سردوزی کامل یا دوخت های جوش خورده (Sealed Seams) که با چسب حرارتی یا التراسونیک آب بندی می شوند، می توانند یکپارچگی محافظت را به حداکثر برسانند. در برخی موارد، گواهی نامه های آزمایشگاهی از مراجع معتبر (مانند گزارش جهاد دانشگاهی امیرکبیر که در محتوای رقیب نیز اشاره شده بود) می توانند تاییدی بر کیفیت متریال و دوخت باشند.

3.5. طراحی ارگونومیک و قابلیت ادغام با سایر PPE

لباس محافظ باید به گونه ای طراحی شود که علاوه بر محافظت کامل، راحتی و آزادی حرکت کاربر را نیز تا حد ممکن فراهم کند. اصول ارگونومی در طراحی این لباس ها بسیار مهم است:

• طراحی ۳۶۰ درجه و پوشش کامل: شامل کلاه (که به خوبی روی سر و اطراف صورت قرار گیرد)، زیپ یکسره (اغلب با کاور محافظ)، مچ های کش باف یا چسبی محکم و قوزک پا با کاور کفش. این طراحی باید تضمین کند که هیچ نقطه ای از بدن در معرض خطر قرار نگیرد.
• سهولت پوشیدن و درآوردن (Donning/Doffing): طراحی لباس باید به گونه ای باشد که پرسنل بتوانند آن را با حداقل خطر آلودگی متقاطع بپوشند و به خصوص درآورند.
• هماهنگی و عدم ایجاد شکاف با سایر PPE: طراحی باید امکان ادغام کامل با دستکش، ماسک N95/FFP2 و محافظ صورت (Face Shield) را فراهم آورد، به گونه ای که هیچ شکاف یا درزی برای نفوذ آلودگی بین اجزای مختلف PPE ایجاد نشود.

3.6. مقاومت در برابر اشتعال پذیری و استریل بودن

در محیط های خاص، مقاومت در برابر اشتعال پذیری لباس محافظ نیز می تواند مهم باشد. این ویژگی معمولاً از طریق تست های استاندارد و گواهی نامه های مربوطه ارزیابی می شود. همچنین، برای لباس های محافظ چندبار مصرف، قابلیت استریل شدن بدون آسیب دیدن خواص حفاظتی و دوام متریال، یک ویژگی کلیدی است. روش های استریل سازی (مانند اتوکلاو یا اکسید اتیلن) باید با جنس پارچه سازگار باشند.

انتخاب یک لباس ضد ویروس مؤثر، فراتر از ظاهر و قیمت آن است. باید به دقت ویژگی های فنی مانند جنس پارچه، مقاومت در برابر نفوذ، تنفس پذیری، دوام، کیفیت دوخت و استانداردهای مربوطه بررسی شود تا از حداکثر محافظت و راحتی اطمینان حاصل گردد.

استانداردهای جهانی و توصیه های نهادهای معتبر: مبنای انتخاب صحیح

برای اطمینان از اثربخشی و ایمنی لباس های محافظ ضد ویروس، ضروری است که این محصولات مطابق با استانداردهای شناخته شده بین المللی تولید و تأیید شوند. نهادهای معتبر جهانی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) نیز راهنمایی های دقیقی در این زمینه ارائه کرده اند.

4.1. سازمان بهداشت جهانی (WHO)

سازمان بهداشت جهانی (WHO) در دستورالعمل های خود به طور مداوم بر اهمیت استفاده صحیح از PPE برای کادر درمان و سایر افرادی که در معرض خطر بالای مواجهه با عوامل بیماری زا هستند، تأکید می کند. توصیه های WHO در مورد لباس های محافظ، بر اساس ارزیابی ریسک و نوع فعالیت در محیط درمانی است. این سازمان بر لزوم استفاده از لباس های غیر استریل، تمیز با آستین بلند برای کادر درمان در مراقبت از بیماران کرونایی تأکید دارد و قید نموده که در زمان های روتین، استفاده از چکمه، پیش بند یا اورآل لزوماً اجباری نیست، مگر در شرایط خاص یا هنگام انجام رویه هایی که احتمال پاشش مایعات بالاست.

نکته مهمی که WHO بارها بر آن تأکید کرده، عدم توصیه استفاده از لباس های اختصاصی ضد ویروس برای عموم مردم است. این سازمان معتقد است برای عموم، رعایت پروتکل های بهداشتی پایه نظیر شستشوی منظم دست ها، استفاده از ماسک در فضاهای عمومی، رعایت فاصله اجتماعی و واکسیناسیون، بسیار مؤثرتر و ضروری تر از پوشیدن لباس های محافظ کامل است.

4.2. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) آمریکا

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) آمریکا نیز راهنمایی های جامع و مفصلی در مورد انتخاب و استفاده از لباس های محافظتی در برابر میکروارگانیسم ها در خون و مایعات بدن ارائه داده است. یکی از مقالات کلیدی این مرکز، Interim Infection Prevention and Control Recommendations for Patients with Known or Patients Under Investigation for 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) in a Healthcare Setting نام دارد. در این راهنما، CDC توصیه می کند که پرسنل درمانی برای ورود به اتاق بیمار و حتی برای جابجایی بیماران مشکوک به کرونا، از لباس های ایزوله تمیز استفاده کنند. تأکید این مرکز نیز بر ارزیابی ریسک است؛ بدین معنا که نوع و سطح PPE باید متناسب با میزان خطر مواجهه در هر موقعیت خاص انتخاب شود. برای مثال، در اتاق مراقبت های اورژانس یا هنگام انجام رویه های تولیدکننده آئروسل، سطح محافظت بالاتر (مانند اورآل) توصیه می شود.

4.3. استانداردهای بین المللی دیگر (مرور تخصصی)

علاوه بر توصیه های نهادها، استانداردهای فنی بین المللی نیز نقش اساسی در تضمین کیفیت و عملکرد لباس های محافظ دارند. مهم ترین این استانداردها عبارتند از:

• ANSI/AAMI PB70 (استاندارد مایعات برای گان و درپوش جراحی): همانطور که قبلاً ذکر شد، این استاندارد گان ها را بر اساس میزان مقاومت در برابر نفوذ مایعات به چهار سطح (1 تا 4) طبقه بندی می کند. سطح 4 برای مقاومت در برابر نفوذ ویروسی الزامی است.
• EN 13795 (لباس های جراحی و درپوش های جراحی): این استاندارد اروپایی، الزامات مربوط به لباس های جراحی و درپوش ها را از نظر عملکرد، ایمنی و راحتی تعیین می کند و شامل تست های مقاومت در برابر نفوذ میکروبی و مایعات است.
• EN 14126 (لباس های محافظ در برابر عوامل عفونی): این استاندارد اروپایی به طور خاص برای لباس هایی طراحی شده که در برابر عوامل عفونی (باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها) محافظت ایجاد می کنند. تست های آن شامل مقاومت در برابر نفوذ خون آلوده، مایعات آلوده، و نفوذ باکتری از طریق تماس مکانیکی است. این استاندارد برای اورآل ها و لباس هایی که ادعای محافظت ویروسی دارند، بسیار مهم است.
• NFPA 1999 (استاندارد لباس محافظ اضطراری پزشکی): این استاندارد آمریکایی برای لباس های محافظ مورد استفاده توسط پرسنل خدمات اضطراری پزشکی (EMS) طراحی شده و شامل الزامات مقاومت در برابر عوامل شیمیایی، بیولوژیکی و خون است.

مطابقت محصولات با این استانداردها، تضمینی است بر اینکه لباس محافظ مورد نظر، تست های لازم را گذرانده و توانایی لازم برای محافظت از کاربر را داراست. لذا، هنگام خرید، درخواست گواهی نامه های مربوطه از تولیدکننده یا فروشنده، بسیار حیاتی است.

راهنمای عملی انتخاب و خرید لباس ضد ویروس مناسب

انتخاب و خرید لباس ضد ویروس مناسب نیازمند درک دقیق نیازها و ارزیابی ویژگی های فنی محصول است. یک انتخاب آگاهانه می تواند به طور مستقیم بر سلامت و ایمنی فرد تأثیر بگذارد.

5.1. تعیین سطح خطر و نیاز واقعی

پیش از هر چیز، باید سطح خطر مواجهه خود را ارزیابی کنید تا نوع و سطح حفاظتی مناسب را انتخاب کنید:

• آیا شما کادر درمان هستید؟ پزشکان، پرستاران، کارشناسان آزمایشگاه، پرسنل فوریت های پزشکی و تمامی افرادی که در محیط های درمانی با بیماران در تماس مستقیم هستند، در معرض خطر بالا قرار دارند و نیازمند گان های سطح 3 یا 4 (بر اساس ANSI/AAMI PB70) یا اورآل های مطابق با EN 14126 هستند.
• آیا در مشاغل پرخطر دیگر فعالیت می کنید؟ مشاغلی مانند پرسنل خدماتی بیمارستان ها، مسئولین آزمایشگاه های تحقیقاتی و بالینی، پرسنل مراکز نگهداری سالمندان، یا حتی آرایشگران و کارکنان سالن های زیبایی در شرایط خاص، ممکن است به گان های سطح 2 یا 3 نیاز داشته باشند.
• آیا برای استفاده شخصی نیاز دارید؟ باید شفاف سازی کرد که برای عموم مردم و در شرایط عادی روزمره، پوشیدن لباس های اختصاصی ضد ویروس لزومی ندارد. تمرکز باید بر ماسک، شستشوی دست و فاصله اجتماعی باشد. تنها در موارد استثنائی مانند مراقبت مستقیم از بیمار مبتلا به بیماری های واگیر در منزل، ممکن است استفاده از یک گان ایزوله ساده توصیه شود.

5.2. بررسی گواهی نامه ها و گزارشات آزمایشگاهی

هیچ گاه بدون بررسی مستندات فنی و گواهی نامه های معتبر، اقدام به خرید لباس محافظ نکنید. از فروشنده یا تولیدکننده درخواست کنید تا گزارشات آزمایشگاهی محصول را ارائه دهد. این گزارشات باید شامل نتایج تست های مقاومت در برابر نفوذ مایعات، استحکام کششی، مقاومت سایشی، و تأیید مطابقت با استانداردهایی مانند ANSI/AAMI PB70، EN 14126 و سایر استانداردهای مربوطه باشند. اطمینان حاصل کنید که آزمایشگاه های صادرکننده گواهی، معتبر و شناخته شده هستند.

5.3. تناسب سایز و راحتی

انتخاب سایز مناسب لباس محافظ حیاتی است. لباس نباید آنقدر تنگ باشد که محدودیت حرکتی ایجاد کند یا پاره شود، و نه آنقدر گشاد که در کار فرد اختلال ایجاد کرده یا نقاط آسیب پذیری (شکاف) ایجاد کند. لباس محافظ باید امکان انجام فعالیت های روزمره را بدون ایجاد ناراحتی شدید فراهم کند. راحتی، به خصوص در استفاده طولانی مدت، بر پذیرش و استفاده صحیح از PPE تأثیر بسزایی دارد.

5.4. مقایسه قیمت و توجیه اقتصادی

لباس های ضد ویروس در دو نوع اصلی یکبار مصرف (Disposable) و چندبار مصرف (Reusable) عرضه می شوند. هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند:

• لباس های یکبار مصرف: هزینه اولیه کمتر، عدم نیاز به فرآیندهای شستشو و استریل سازی، و کاهش خطر آلودگی متقاطع. اما در بلندمدت هزینه بر و از نظر زیست محیطی به دلیل تولید زباله بیشتر، نامطلوب هستند.
• لباس های چندبار مصرف: هزینه اولیه بالاتر، اما در بلندمدت از نظر اقتصادی به صرفه تر هستند (در صورت صحیح شستشو و استریل سازی). از نظر زیست محیطی نیز پایدارترند. با این حال، نیاز به پروتکل های دقیق شستشو، خشک کردن و استریل سازی دارند که خود نیازمند زیرساخت های لازم است.

در ارزیابی ارزش در برابر قیمت، نه تنها هزینه اولیه، بلکه هزینه های عملیاتی (مانند شستشو و دفع)، طول عمر مورد انتظار و سطح حفاظتی ارائه شده را نیز باید در نظر گرفت.

5.5. بررسی نظرات و تجربیات سایر کاربران و متخصصان

نظرات و تجربیات کادر درمان و سایر کاربرانی که به طور منظم از این لباس ها استفاده می کنند، می تواند منبع ارزشمندی برای ارزیابی عملکرد واقعی محصول باشد. این بازخوردها می توانند اطلاعاتی در مورد راحتی، دوام، تناسب با سایر PPE و عملکرد در شرایط واقعی ارائه دهند. همچنین، مشورت با متخصصان ایمنی و بهداشت حرفه ای در مراکز درمانی می تواند به انتخاب بهترین گزینه کمک کند.

نحوه صحیح پوشیدن، درآوردن و دفع/استریل کردن لباس محافظ: جلوگیری از آلودگی متقاطع

استفاده نادرست از لباس های محافظ نه تنها بی اثر است، بلکه می تواند خطر آلودگی متقاطع را به شدت افزایش دهد. رعایت پروتکل های گام به گام در پوشیدن (Donning) و درآوردن (Doffing) این لباس ها، برای حفظ ایمنی کاربر و محیط اطراف ضروری است.

پروتکل های گام به گام (Donning and Doffing):

این پروتکل ها باید به صورت دقیق و با آموزش و تمرین کافی برای پرسنل انجام شوند. به طور کلی:

1. Donning (پوشیدن):
   • آماده سازی: دست ها را با آب و صابون یا ضدعفونی کننده الکلی بشویید. مطمئن شوید که تمام PPE مورد نیاز (گان/اورآل، ماسک، محافظ چشم/صورت، دستکش) در دسترس است.
   • پوشیدن گان/اورآل: ابتدا لباس محافظ را بپوشید. اگر اورآل است، زیپ را تا گردن بالا بکشید و مطمئن شوید کلاه به درستی روی سر قرار گرفته است. اگر گان است، آن را محکم از پشت ببندید.
   • ماسک: ماسک (N95/FFP2) را به درستی روی صورت قرار دهید و تست مهر و موم (Seal Check) را انجام دهید.
   • محافظ چشم/صورت: عینک محافظ یا محافظ صورت را بر روی ماسک و صورت خود قرار دهید.
   • دستکش: دستکش ها را بپوشید به گونه ای که سرآستین لباس را بپوشاند و هیچ قسمتی از مچ دست نمایان نباشد.
2. Doffing (درآوردن): این مرحله حساس ترین بخش است و باید با دقت فراوان انجام شود تا از آلودگی خود فرد یا محیط جلوگیری شود.
   • موقعیت: Doffing باید در یک منطقه تعیین شده و با حداقل حضور افراد دیگر انجام شود.
   • دستکش: دستکش های بیرونی را با احتیاط درآورده و دور بیندازید، به طوری که سطح آلوده دستکش با پوست شما تماس پیدا نکند.
   • گان/اورآل: زیپ یا بندهای لباس را باز کنید. لباس را از داخل به بیرون بپیچانید تا سطح آلوده به سمت داخل قرار گیرد. آن را به آرامی و بدون ایجاد آئروسل یا پاشش، جمع کرده و در سطل زباله عفونی (برای یکبار مصرف) یا سطل جمع آوری لباس های کثیف (برای چندبار مصرف) بیندازید.
   • شستشوی دست: پس از درآوردن گان/اورآل، دست ها را به طور کامل بشویید.
   • محافظ چشم/صورت: عینک یا محافظ صورت را با احتیاط درآورده و در محل مخصوص ضدعفونی یا دفع قرار دهید.
   • ماسک: در آخر، ماسک را از بندهای آن درآورده و بدون دست زدن به سطح جلویی آن، دور بیندازید.
   • شستشوی نهایی دست: دست ها را مجدداً و به طور کامل بشویید.

اهمیت آموزش و تمرین پرسنل در این زمینه غیرقابل انکار است. پروتکل های Doffing ممکن است بسته به نوع PPE و سطح خطر محیط متفاوت باشند و باید به طور منظم مورد بازبینی و آموزش قرار گیرند.

راهنمای دفع ایمن و شستشو/استریل کردن:

• دفع ایمن لباس های یکبار مصرف: لباس های یکبار مصرف آلوده باید به عنوان زباله های پزشکی عفونی تلقی شده و در کیسه های زباله مخصوص (معمولاً زرد رنگ) جمع آوری و مطابق با پروتکل های بیمارستانی و قوانین محلی دفع شوند. این شامل سوزاندن در دمای بالا یا استریل سازی قبل از دفن است.
• شستشو/استریل کردن لباس های چندبار مصرف: لباس های چندبار مصرف آلوده باید بلافاصله پس از استفاده در کیسه های مخصوص قرار داده شده و به بخش لاندری (شستشو) یا استریل سازی فرستاده شوند. فرآیندهای شستشو باید شامل استفاده از مواد شوینده مناسب و دمای آب کافی برای از بین بردن عوامل بیماری زا باشد. پس از شستشو، لباس ها باید به دقت بررسی شوند تا از عدم وجود پارگی یا آسیب اطمینان حاصل شود و سپس با استفاده از روش های استریل سازی معتبر (مانند اتوکلاو یا اکسید اتیلن) استریل گردند تا برای استفاده مجدد ایمن باشند.

آیا لباس ضد ویروس برای عموم مردم ضروری است؟ (پاسخ به یک تصور غلط رایج)

یکی از تصورات غلط رایج در دوران همه گیری، لزوم استفاده از لباس های محافظ کامل برای عموم مردم در فضاهای عمومی بود. این در حالی است که توصیه های نهادهای معتبر جهانی مانند WHO و CDC به وضوح نشان می دهد که چنین لباس هایی برای عموم مردم و در شرایط عادی روزمره نه تنها ضروری نیستند، بلکه می توانند معایب و خطراتی را نیز در پی داشته باشند.

WHO و CDC به طور مداوم بر این نکته تأکید کرده اند که مؤثرترین راه های محافظت برای عموم مردم در برابر بیماری های واگیردار تنفسی (مانند کووید-۱۹) عبارتند از:

• استفاده صحیح و منظم از ماسک (پارچه ای، جراحی یا N95/FFP2، بسته به شرایط).
• شستشوی مکرر دست ها با آب و صابون یا استفاده از ضدعفونی کننده های الکلی.
• رعایت فاصله فیزیکی از دیگران.
• پرهیز از لمس صورت (چشم ها، بینی، دهان).
• واکسیناسیون کامل بر اساس برنامه های ملی.
• تهویه مناسب فضاهای داخلی.

استفاده از لباس های محافظ کامل برای عموم می تواند چندین مشکل ایجاد کند:

• عدم اثربخشی بدون آموزش: بدون آموزش صحیح در مورد پروتکل های Donning و Doffing، افراد به راحتی می توانند خود یا محیط را آلوده کنند.
• احساس امنیت کاذب: پوشیدن این لباس ها ممکن است به افراد حس امنیت کاذبی بدهد و آن ها را از رعایت سایر پروتکل های بهداشتی باز دارد.
• ناراحتی و گرمازدگی: این لباس ها برای استفاده طولانی مدت در محیط های غیربالینی طراحی نشده اند و می توانند منجر به ناراحتی شدید، گرمازدگی و تعریق مفرط شوند.
• هزینه بالا و کمبود: تقاضای بالا از سوی عموم می تواند منجر به کمبود این تجهیزات حیاتی برای کادر درمانی شود که واقعاً به آن ها نیاز دارند.
• مشکلات زیست محیطی: افزایش بی رویه تولید و دفع لباس های یکبار مصرف توسط عموم، مشکلات جدی زیست محیطی ایجاد می کند.

تنها موارد استثنائی که ممکن است عموم مردم نیاز به PPE پیشرفته تر داشته باشند، شامل مراقبت مستقیم از بیمار مبتلا به بیماری های واگیردار در منزل است که در این صورت نیز باید راهنمایی های پزشک یا مراکز بهداشتی را دنبال کرده و از PPE مناسب (مانند گان ایزوله و ماسک N95) استفاده کنند.

برای عموم مردم، مؤثرترین راه محافظت در برابر ویروس ها، نه لباس های محافظ، بلکه رعایت دقیق پروتکل های بهداشتی اولیه نظیر ماسک، شستشوی دست، فاصله اجتماعی و واکسیناسیون است.

نتیجه گیری: انتخابی آگاهانه برای محافظتی مؤثر

نقد و بررسی لباس ضد ویروس کرونا نشان می دهد که این تجهیزات از اجزای لاینفک و حیاتی سیستم حفاظت فردی (PPE) در مقابله با عوامل بیماری زا، به ویژه در محیط های درمانی و مشاغل پرخطر، هستند. انتخاب، استفاده و دفع صحیح این لباس ها، نه تنها به حفظ سلامت کادر درمان و سایر افراد در معرض خطر کمک می کند، بلکه نقش بسزایی در کنترل و پیشگیری از انتشار بیماری های واگیردار در سطح جامعه ایفا می نماید.

در نهایت، برای انتخابی آگاهانه و محافظتی مؤثر، باید همواره به سطح خطر مواجهه، نوع فعالیت، جنس و ویژگی های فنی لباس (از جمله مقاومت در برابر نفوذ مایعات و ذرات، تنفس پذیری، دوام و کیفیت دوخت) توجه کرد. پایبندی به استانداردهای بین المللی و توصیه های نهادهای معتبر جهانی نظیر WHO و CDC، مبنای اصلی یک تصمیم گیری صحیح در این زمینه است. همچنین، آموزش و تمرین مستمر در زمینه پروتکل های پوشیدن و درآوردن این لباس ها، به منظور جلوگیری از آلودگی متقاطع، اهمیت ویژه ای دارد. در کنار تمامی این موارد، باید همواره به یاد داشت که لباس های ضد ویروس تنها بخشی از یک استراتژی جامع پیشگیری هستند و اثربخشی آن ها در گرو رعایت هم زمان سایر پروتکل های بهداشتی و ایمنی است.