پس گرفتن شکایت دفتر خدمات قضایی

برای پس گرفتن شکایت از طریق دفاتر خدمات قضایی، شاکی باید با در دست داشتن مدارک شناسایی معتبر و اطلاعات کامل پرونده (شماره پرونده ۱۶ رقمی، کد ملی طرفین و شعبه رسیدگی کننده) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و درخواست استرداد شکایت یا اعلام گذشت خود را ثبت کند. این فرآیند بسته به نوع جرم (قابل گذشت یا غیرقابل گذشت) و مرحله رسیدگی، آثار حقوقی متفاوتی خواهد داشت.

فرآیند دادرسی و رسیدگی به شکایات در نظام حقوقی ایران، گاه می تواند مسیری طولانی و پیچیده باشد. در طول این مسیر، شاکی ممکن است به دلایل گوناگونی از قبیل حصول صلح و سازش، جبران خسارت وارده، کشف حقایق جدید یا حتی تجدیدنظر شخصی، تصمیم به انصراف از شکایت خود بگیرد. این تصمیم، که در قالب استرداد شکایت یا اعلام گذشت صورت می پذیرد، نیازمند آگاهی دقیق از مراحل قانونی، شرایط حقوقی و تفاوت های ماهوی این دو مفهوم است. با توجه به تحولات اخیر و الکترونیکی شدن بخش قابل توجهی از خدمات قضایی، دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه عدل ایران (ثنا) نقش محوری در تسهیل این فرآیند ایفا می کنند. در این مقاله جامع، به تحلیل و بررسی ابعاد مختلف پس گرفتن شکایت، چه به صورت حضوری از طریق دفاتر خدمات قضایی و چه به شکل آنلاین از طریق سامانه ثنا، خواهیم پرداخت. هدف نهایی، ارائه یک راهنمای تخصصی و کاربردی است تا تمامی افراد درگیر در پرونده های قضایی بتوانند با بینش حقوقی کافی و بدون ابهام، نسبت به انصراف از شکایت خود اقدام نمایند.

۱. تبیین مفاهیم: استرداد شکایت و اعلام گذشت در نظام قضایی ایران

در ادبیات حقوقی و قضایی کشور، دو اصطلاح استرداد شکایت و اعلام گذشت به کرات مورد استفاده قرار می گیرند که هرچند هر دو به نوعی به انصراف شاکی از ادامه پیگیری قضایی اشاره دارند، اما دارای تفاوت های ماهوی و آثار حقوقی متمایزی هستند که شناخت دقیق آن ها برای هر فرد درگیر در یک پرونده قضایی ضروری است. عدم تفکیک صحیح این دو مفهوم می تواند به تبعات حقوقی ناخواسته و حتی جبران ناپذیری منجر شود.

۱.۱. استرداد شکایت: ماهیت و آثار حقوقی آن

استرداد شکایت به معنای اعلام رسمی انصراف شاکی از ادامه تعقیب یا رسیدگی به شکایتی است که پیشتر مطرح کرده است. این اقدام معمولاً در مراحل اولیه دادرسی، یعنی در مرحله دادسرا و پیش از صدور کیفرخواست، یا در مراحل اولیه رسیدگی در دادگاه صورت می گیرد. اثر اصلی استرداد شکایت، توقف روند تعقیب و رسیدگی به شکایت از سوی مرجع قضایی است. در جرایم قابل گذشت، با استرداد شکایت، پرونده به کلی مختومه می شود و شاکی دیگر نمی تواند مجدداً با همان موضوع و علیه همان شخص، شکایت جدیدی مطرح کند. این امر به دلیل قاعده اعتبار امر مختومه و جلوگیری از طرح دعاوی مکرر است. در واقع، شاکی با استرداد شکایت، حق خود را برای پیگیری قضایی آن موضوع خاص در آن مقطع زمانی ساقط می کند.

۱.۲. اعلام گذشت: ابعاد و تبعات قانونی

اعلام گذشت، به بیان ساده، به معنای بخشش بزهکار از سوی شاکی یا متضرر از جرم است. این مفهوم بیشتر در جرایم کیفری و به ویژه در جرایم قابل گذشت کاربرد دارد. اعلام گذشت می تواند در هر مرحله ای از دادرسی، حتی پس از صدور حکم بدوی یا تجدیدنظر، صورت پذیرد. تفاوت اصلی آن با استرداد شکایت در آن است که اعلام گذشت، صرفاً مربوط به جنبه خصوصی جرم است و تأثیری بر جنبه عمومی جرم (در صورت وجود) نخواهد داشت. به عبارت دیگر، در جرایم قابل گذشت، با اعلام گذشت شاکی، تعقیب و رسیدگی متوقف شده و پرونده مختومه می شود؛ اما در جرایم غیرقابل گذشت یا جرایمی که جنبه عمومی دارند، اعلام گذشت شاکی تنها می تواند از تخفیف مجازات متهم جلوگیری کند یا در تعیین نوع و میزان مجازات مؤثر باشد، اما مانع از ادامه رسیدگی توسط دادستان و دادگاه نخواهد شد.

۱.۳. تمایزات کلیدی و حیاتی میان استرداد شکایت و اعلام گذشت

جدول زیر به صورت خلاصه تفاوت های اصلی این دو مفهوم را نشان می دهد:

ویژگی	استرداد شکایت	اعلام گذشت
مفهوم اصلی	انصراف از پیگیری قضایی	بخشش بزهکار
مرحله اقدام	معمولاً در مراحل اولیه (دادسرا، دادگاه بدوی)	در هر مرحله ای از دادرسی، حتی پس از صدور حکم
اثر در جرایم قابل گذشت	توقف کامل تعقیب و مختومه شدن پرونده	توقف کامل تعقیب و مختومه شدن پرونده
اثر در جرایم غیرقابل گذشت	عدم تأثیر در تعقیب جنبه عمومی جرم	عدم توقف تعقیب جنبه عمومی؛ تأثیر بر تخفیف مجازات
امکان طرح مجدد شکایت	عدم امکان طرح مجدد شکایت در همان موضوع	عدم امکان طرح مجدد شکایت در همان موضوع
شکل اقدام	درخواست کتبی به مرجع قضایی	اعلام رضایت رسمی و کتبی

همانطور که مشاهده می شود، انتخاب بین استرداد شکایت و اعلام گذشت، به نوع جرم، مرحله دادرسی و هدف شاکی از انصراف بستگی دارد. عدم آگاهی از این تفاوت ها می تواند به این منجر شود که شاکی با تصور مختومه شدن کامل پرونده، از حقوق خود صرف نظر کند در حالی که جنبه عمومی جرم همچنان در حال پیگیری است و یا برعکس، فرصت طرح مجدد شکایت را از دست بدهد.

۲. مبانی و دلایل تصمیم به انصراف از شکایت

شاکیان پرونده های حقوقی و کیفری ممکن است در طول فرآیند رسیدگی، به دلایل مختلفی به این نتیجه برسند که ادامه دادن شکایت به صلاح آن ها نیست. این دلایل می تواند ناشی از تغییر شرایط، توافقات جدید، یا حتی درک عمیق تر از ابعاد پرونده باشد. شناخت این مبانی نه تنها به خود شاکی کمک می کند تا تصمیمی آگاهانه بگیرد، بلکه به درک کلیت فرآیند قضایی نیز یاری می رساند.

۲.۱. انگیزه های شاکی برای پس گرفتن شکایت

دلایل متعددی می تواند شاکی را به سمت انصراف از شکایت سوق دهد. برخی از رایج ترین این انگیزه ها عبارت اند از:

• صلح و سازش کامل بین طرفین: این مورد یکی از شایع ترین دلایل است. زمانی که طرفین دعوا خارج از فرآیند قضایی و با توافق متقابل، اختلافات خود را حل و فصل می کنند، شاکی انگیزه خود را برای ادامه پیگیری از دست می دهد. این صلح می تواند همراه با جبران خسارت یا بدون آن باشد.
• جبران کامل خسارت وارده به شاکی: در بسیاری از جرایم مالی یا پرونده های حقوقی که هدف اصلی شاکی جبران خسارت است، با پرداخت کامل خسارت از سوی متهم یا خوانده، شاکی دلیلی برای ادامه دادرسی نمی بیند. اطمینان از دریافت کامل و قطعی خسارت، شرط اساسی برای این نوع انصراف است.
• کشف حقیقت و اثبات بی گناهی احتمالی متهم: گاهی اوقات در طول تحقیقات مقدماتی یا رسیدگی در دادگاه، شاکی به این نتیجه می رسد که متهم واقعاً بی گناه بوده یا مسئولیت وی در حد تصور اولیه نبوده است. در چنین شرایطی، وجدان شاکی ایجاب می کند که از ادامه شکایت منصرف شود.
• عدم تمایل به ادامه روند طولانی و فرسایشی دادرسی: سیستم قضایی می تواند زمان بر و پرهزینه باشد. برخی شاکیان به دلیل خستگی، فرسودگی روانی، یا عدم توان مالی برای ادامه پیگیری، تصمیم به انصراف می گیرند، حتی اگر به حقوق خود به طور کامل دست نیافته باشند.
• اشتباه در تشخیص موضوع یا طرف شکایت: ممکن است شاکی در ابتدای امر، در تشخیص دقیق موضوع شکایت یا شناسایی صحیح فرد مسئول اشتباه کرده باشد. پس از پی بردن به این اشتباه، منطقی است که از شکایت خود صرف نظر کند.
• سایر دلایل شخصی: عواملی همچون فشار خانواده، تغییر اولویت های زندگی، یا حتی بخشش فردی، می توانند به تصمیم شاکی برای پس گرفتن شکایت منجر شوند.

۲.۲. شرایط اولیه و الزامات قانونی جهت استرداد یا اعلام گذشت

پیش از اقدام به پس گرفتن شکایت، شاکی باید از شرایط اولیه و الزامات قانونی مربوطه اطمینان حاصل کند:

1. اهلیت قانونی شاکی: فردی که اقدام به استرداد شکایت یا اعلام گذشت می کند، باید دارای اهلیت قانونی باشد؛ یعنی بالغ، عاقل و رشید باشد. در مورد صغار یا محجورین، ولی قهری یا قیم قانونی آن ها باید با رعایت غبطه و مصلحت محجور اقدام به انصراف کند.
2. داشتن اختیار قانونی: اگر قرار است این اقدام توسط وکیل یا نماینده قانونی صورت گیرد، وکالت نامه باید به صراحت اختیار استرداد شکایت یا اعلام گذشت را قید کرده باشد. یک وکیل صرفاً با داشتن وکالت نامه عام، نمی تواند چنین اقدامی را انجام دهد، مگر اینکه موکل به او چنین اجازه ای را داده باشد.
3. آگاهی کامل از آثار حقوقی: شاکی باید از تمامی تبعات حقوقی تصمیم خود، به ویژه تفاوت های بین استرداد شکایت و اعلام گذشت و همچنین تمایز جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت، آگاهی کامل داشته باشد.

تصمیم به پس گرفتن شکایت، یک تصمیم حقوقی مهم با تبعات بلندمدت است که نیازمند دقت و آگاهی کامل از جوانب مختلف قانونی است.

۳. جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت: تفکیک و پیامدهای حقوقی

یکی از اساسی ترین تقسیم بندی ها در حقوق کیفری ایران، تفکیک جرایم به قابل گذشت و غیرقابل گذشت است. این تقسیم بندی نه تنها بر نحوه آغاز تعقیب و رسیدگی تأثیرگذار است، بلکه مهم تر از آن، نقش حیاتی در تعیین تأثیر انصراف یا گذشت شاکی بر روند پرونده و سرنوشت متهم دارد. عدم شناخت این تفاوت، می تواند به برداشت های نادرست و تصمیمات اشتباهی از سوی شاکی منجر شود.

۳.۱. جرایم قابل گذشت: تعریف، مصادیق و اثر قطعی انصراف شاکی

جرایم قابل گذشت، جرایمی هستند که تعقیب کیفری آن ها تنها با شکایت شاکی خصوصی آغاز می شود و در صورت اعلام گذشت رسمی و قانونی شاکی، تعقیب، رسیدگی و اجرای مجازات (در صورت صدور حکم) متوقف خواهد شد و پرونده به طور کامل مختومه می شود. مبنای قانونی این جرایم در قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری تصریح شده است. لیست این جرایم معمولاً صریحاً در قوانین ذکر شده و در صورت عدم ذکر، جرم به عنوان غیرقابل گذشت تلقی می شود. مثال های رایج از جرایم قابل گذشت عبارتند از:

• توهین و فحاشی ساده (ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی)
• ضرب و جرح عمدی که موجب اخلال در نظم عمومی نشود (در مواردی که میزان صدمه در حد دیه و ارش باشد و جنبه عمومی نداشته باشد)
• تهدید به غیر از قتل (ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، در برخی شرایط)
• ترک انفاق (ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی)
• سرقت های تعزیری خرد و ساده (در مواردی که با شرایط خاص قابل گذشت شناخته شوند)
• خیانت در امانت (ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی)
• برخی از جرایم رایانه ای (مانند دسترسی غیرمجاز و شنود غیرمجاز)
• افترا و نشر اکاذیب (ماده ۶۹۷ و ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی)

در این دسته از جرایم، گذشت شاکی قطعی و لازم الاجرا است و مرجع قضایی مکلف است پس از احراز صحت گذشت، پرونده را مختومه کند. این بدان معناست که حتی اگر دادگاه متهم را مجرم بشناسد، با گذشت شاکی، دیگر نمی تواند مجازات را اعمال کند.

۳.۲. جرایم غیرقابل گذشت: تعریف، مصادیق و محدودیت های انصراف شاکی

جرایم غیرقابل گذشت، آن دسته از جرایمی هستند که جنبه عمومی دارند و صرف نظر از وجود شاکی خصوصی، ارتکاب آن ها موجب اخلال در نظم عمومی، امنیت جامعه یا حقوق عمومی می شود. تعقیب این جرایم حتی بدون شکایت شاکی خصوصی آغاز شده و با اعلام گذشت شاکی نیز متوقف نخواهد شد. در این موارد، دادستان به عنوان نماینده جامعه، وظیفه پیگیری و احقاق حقوق عمومی را بر عهده دارد. مثال های مهمی از جرایم غیرقابل گذشت شامل موارد زیر است:

• قتل عمد (حتی با رضایت اولیای دم، جنبه عمومی جرم باقی است)
• تجاوز به عنف
• کلاهبرداری
• اختلاس و ارتشاء
• جرایم علیه امنیت ملی
• اعمال منافی عفت (غیر از زنا و لواط که جنبه خصوصی دارد)
• فروش و توزیع مواد مخدر
• اغفال و آدم ربایی

در این جرایم، اعلام گذشت شاکی تنها بر جنبه خصوصی جرم تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، در قتل عمد، اگر اولیای دم از قصاص گذشت کنند، حق قصاص ساقط می شود؛ اما دادگاه همچنان به جنبه عمومی جرم رسیدگی کرده و می تواند متهم را به حبس یا سایر مجازات های تعزیری محکوم کند. این امر نشان دهنده اهمیت حقوق جامعه و دولت در قبال ارتکاب جرایم خاص است.

۳.۳. جرایم دارای جنبه های خصوصی و عمومی: رویکرد قانونی در قبال اعلام گذشت

برخی جرایم دارای هر دو جنبه خصوصی و عمومی هستند. به این معنا که هم حق فردی تضییع شده (جنبه خصوصی) و هم نظم و امنیت جامعه مختل گردیده (جنبه عمومی). مثال بارز این نوع جرایم، ایراد ضرب و جرح عمدی شدید، سرقت های مسلحانه یا تحصیل مال نامشروع است. در چنین مواردی، اعلام گذشت شاکی خصوصی تنها بر جنبه خصوصی جرم تأثیر می گذارد و منجر به توقف کامل دادرسی نمی شود. دادستان و دادگاه همچنان به جنبه عمومی جرم رسیدگی کرده و می توانند متهم را به مجازات تعزیری (مانند حبس یا جزای نقدی) محکوم کنند. گذشت شاکی در این موارد، اغلب به عنوان یکی از جهات تخفیف مجازات در نظر گرفته می شود، اما هرگز به معنای مختومه شدن کامل پرونده نخواهد بود. لذا، شاکی باید با آگاهی کامل از این موضوع، اقدام به گذشت نماید تا دچار سوءتفاهم یا پشیمانی بعدی نشود.

۴. راهنمای عملی پس گرفتن شکایت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (مراجعه حضوری)

علی رغم پیشرفت های فناوری و فراهم شدن امکانات آنلاین، مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی همچنان یکی از روش های اصلی و مطمئن برای انجام امور قضایی، از جمله پس گرفتن شکایت است. این روش به ویژه برای افرادی که به اینترنت دسترسی ندارند یا با فرآیندهای آنلاین آشنایی کافی ندارند، مناسب است. در این بخش، مراحل گام به گام پس گرفتن شکایت از طریق دفاتر خدمات قضایی تشریح می شود.

۴.۱. آماده سازی اولیه و مستندات مورد نیاز

پیش از مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی، لازم است مدارک و اطلاعات مورد نیاز را آماده کنید تا فرآیند ثبت درخواست بدون وقفه و مشکل انجام شود:

1. مدارک شناسایی معتبر: همراه داشتن اصل کارت ملی و شناسنامه شاکی (و در صورت لزوم، وکیل یا نماینده قانونی) الزامی است.
2. اطلاعات کامل پرونده: شما باید شماره پرونده ۱۶ رقمی، شماره بایگانی پرونده، کد ملی طرفین دعوا (شاکی و مشتکی عنه/خوانده) و شعبه رسیدگی کننده به پرونده را به طور دقیق در اختیار داشته باشید. این اطلاعات معمولاً در ابلاغیه ها یا سامانه های شخصی قابل دسترسی است.
3. رمز شخصی سامانه ثنا: اگرچه فرآیند حضوری است، اما داشتن رمز ثنا می تواند به کارمند دفتر در دسترسی سریع تر به اطلاعات پرونده و تأیید هویت شما کمک کند.
4. متن کتبی درخواست (اختیاری اما توصیه شده): لزوماً نیاز به تنظیم متن کتبی از پیش نیست، زیرا کارمند دفتر فرم های لازم را تکمیل می کند. با این حال، داشتن یک متن آماده و دقیق که در آن به صراحت نیت شما (استرداد شکایت یا اعلام گذشت) و علت آن ذکر شده باشد، می تواند فرآیند را تسهیل کند و از بروز هرگونه ابهام جلوگیری نماید. یک نمونه متن پیشنهادی در ادامه مقاله ارائه خواهد شد.
5. وکالت نامه (در صورت اقدام توسط وکیل): اگر وکیل شما اقدام می کند، وکالت نامه رسمی با ذکر صریح اختیار استرداد شکایت یا اعلام گذشت ضروری است.

۴.۲. فرآیند ثبت درخواست در دفتر خدمات قضایی

پس از آماده سازی مدارک، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید:

1. مراجعه و نوبت دهی: در بدو ورود، نوبت خود را دریافت کرده و منتظر بمانید تا فراخوانده شوید.
2. بیان درخواست به کارمند: پس از مراجعه به باجه مربوطه، درخواست خود را مبنی بر استرداد شکایت یا اعلام گذشت به کارمند دفتر اعلام کنید. توضیح دهید که برای کدام پرونده و به چه دلیلی قصد انصراف دارید.
3. ثبت در سیستم: کارمند دفتر پس از بررسی مدارک شناسایی و اطلاعات پرونده، درخواست شما را در سامانه جامع خدمات قضایی ثبت می کند. در این مرحله، تمامی اطلاعات وارد شده توسط شما یا وکیل شما مورد تأیید قرار می گیرد.
4. امضای الکترونیکی یا دستی: شما (یا وکیل شما) باید فرم الکترونیکی درخواست را به صورت الکترونیکی یا در برخی موارد به صورت دستی امضا کنید تا درخواست رسمیت یابد.

۴.۳. جزئیات هزینه های اداری و دریافت رسید

پس از ثبت درخواست، نوبت به پرداخت هزینه ها می رسد:

1. پرداخت هزینه های دفتری: برای ثبت هر درخواستی در دفاتر خدمات قضایی، هزینه ای ثابت از شما دریافت می شود که مربوط به خدمات دفتری است. این مبلغ باید از طریق کارتخوان موجود در دفتر پرداخت شود.
2. دریافت رسید و کد رهگیری: پس از پرداخت موفقیت آمیز، کارمند دفتر یک رسید چاپی حاوی کد رهگیری به شما تحویل می دهد. نگهداری این رسید و کد رهگیری از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا تنها راه پیگیری وضعیت درخواست شما در آینده خواهد بود.

۴.۴. روند پیگیری پس از ثبت حضوری

پس از ثبت درخواست در دفتر خدمات قضایی، فرآیند به شرح زیر ادامه می یابد:

1. ارسال الکترونیکی به شعبه: درخواست شما به صورت الکترونیکی از طریق سامانه خدمات قضایی به شعبه رسیدگی کننده به پرونده ارسال می شود.
2. بررسی توسط مرجع قضایی: قاضی یا بازپرس پرونده درخواست شما را بررسی می کند. بسته به نوع جرم (قابل گذشت یا غیرقابل گذشت) و مرحله رسیدگی، مقام قضایی تصمیم مقتضی را اتخاذ می کند.
3. صدور قرار یا حکم: در جرایم قابل گذشت، در صورت تأیید گذشت، قرار موقوفی تعقیب یا حکم برائت صادر می شود و پرونده مختومه می گردد. در جرایم غیرقابل گذشت، درخواست شما صرفاً برای اعمال تخفیف مجازات (در صورت صلاحدید قاضی) به پرونده ضمیمه می شود.
4. پیگیری وضعیت: شما می توانید با استفاده از کد رهگیری دریافتی و مراجعه به سامانه ثنا، وضعیت رسیدگی به درخواست خود را پیگیری نمایید و منتظر ابلاغیه رسمی از سوی دادگستری باشید.

۵. راهنمای عملی پس گرفتن شکایت از طریق سامانه عدل ایران (روش آنلاین)

سامانه عدل ایران که با نام های سامانه ثنا یا خدمات الکترونیک قضایی نیز شناخته می شود، انقلابی در تسهیل دسترسی به خدمات قضایی ایجاد کرده است. امکان پس گرفتن شکایت به صورت آنلاین، یکی از کاربردی ترین قابلیت های این سامانه است که به شاکیان این امکان را می دهد تا بدون نیاز به مراجعه حضوری، درخواست خود را ثبت و پیگیری کنند. در این بخش، فرآیند گام به گام انجام این کار به صورت آنلاین توضیح داده می شود.

۵.۱. الزامات فنی و پیش نیازهای ورود به سامانه

پیش از اقدام به ثبت درخواست آنلاین، مطمئن شوید که الزامات زیر را دارا هستید:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: شما باید قبلاً در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشید و کد ملی و رمز شخصی ثنا (که هنگام ثبت نام به شما داده شده) را در اختیار داشته باشید. بدون ثبت نام در ثنا، امکان استفاده از خدمات آنلاین وجود ندارد.
2. دسترسی به اینترنت و دستگاه هوشمند: داشتن دسترسی پایدار به اینترنت و یک دستگاه رایانه یا گوشی هوشمند برای ورود به سامانه و ثبت درخواست ضروری است.
3. اطلاعات دقیق پرونده: همانند روش حضوری، شما به شماره پرونده ۱۶ رقمی، شماره بایگانی پرونده، کد ملی طرفین و شعبه رسیدگی کننده نیاز دارید.
4. مستندات (در صورت نیاز): در برخی موارد، مانند توافق نامه صلح و سازش، ممکن است نیاز به بارگذاری فایل اسکن شده این مستندات باشد. بنابراین، آن ها را به صورت فایل آماده (معمولاً با فرمت PDF یا JPG) داشته باشید.

۵.۲. گام های ثبت درخواست استرداد یا گذشت در سامانه ثنا

با رعایت پیش نیازها، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. ورود به سامانه ثنا: ابتدا به آدرس رسمی www.adliran.ir مراجعه کنید. سپس از بخش «خدمات قضایی من» وارد قسمت «سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی» یا «درخواست صدور گواهی عدم سوءپیشینه و سایر درخواست ها» شوید و با وارد کردن کد ملی و رمز شخصی خود وارد حساب کاربری شوید.
2. انتخاب گزینه درخواست ها: پس از ورود موفق، از منوی سمت راست یا بالای صفحه، گزینه «خدمات قضایی من» یا مستقیماً بخش «درخواست ها» را انتخاب کنید.
3. ثبت درخواست جدید: در این بخش، گزینه ای مانند «ثبت درخواست جدید» یا «استرداد شکایت» یا «اعلام گذشت» را جستجو و انتخاب کنید. ممکن است این گزینه تحت عنوان کلی تر «ثبت لایحه یا درخواست» نیز یافت شود.
4. وارد کردن اطلاعات پرونده: سیستم از شما می خواهد که اطلاعات مربوط به پرونده ای که قصد پس گرفتن شکایت از آن را دارید، وارد کنید. این شامل شماره پرونده ۱۶ رقمی، شماره بایگانی و شعبه رسیدگی کننده است. با وارد کردن این اطلاعات، سیستم پرونده شما را شناسایی و نمایش می دهد.
5. تکمیل متن درخواست: در این مرحله، یک کادر متنی برای شما نمایش داده می شود که باید در آن درخواست استرداد شکایت یا اعلام گذشت خود را به زبان رسمی و محترمانه بنویسید. این متن باید مختصر و گویا باشد و به صراحت نیت شما را بیان کند. (نمونه متن در بخش های آتی ارائه می شود).

۵.۳. ارائه مستندات الکترونیکی و نهایی سازی درخواست

پس از تکمیل متن درخواست:

1. بارگذاری مستندات (در صورت نیاز): اگر درخواستی مانند توافق نامه صلح و سازش دارید که می خواهید به پرونده ضمیمه شود، می توانید از قسمت «بارگذاری پیوست» آن را بارگذاری کنید. مطمئن شوید که فرمت فایل ها مطابق با دستورالعمل های سامانه است.
2. تأیید و ارسال نهایی: پس از بررسی مجدد تمامی اطلاعات و متن درخواست، گزینه «تأیید و ارسال» یا مشابه آن را انتخاب کنید.

۵.۴. اهمیت کد رهگیری و پیگیری آنلاین پرونده

پس از ثبت نهایی:

1. دریافت کد رهگیری: سیستم به شما یک کد رهگیری اختصاص می دهد. این کد را یادداشت کرده و در جای امن نگهداری کنید، زیرا برای هرگونه پیگیری بعدی ضروری است.
2. پیگیری وضعیت: شما می توانید با استفاده از این کد رهگیری و ورود مجدد به سامانه ثنا، در بخش «پیگیری درخواست ها»، وضعیت رسیدگی به درخواست خود را مشاهده کنید. ابلاغیه های مربوط به تصمیم مرجع قضایی نیز از طریق همین سامانه به حساب کاربری شما ارسال خواهد شد.

استفاده از سامانه عدل ایران برای پس گرفتن شکایت، راهکاری مدرن و کارآمد است که ضمن صرفه جویی در زمان و هزینه، امکان پیگیری لحظه ای را نیز فراهم می آورد.

۶. ملاحظات حقوقی و نکات راهبردی در فرآیند پس گرفتن شکایت

پس گرفتن شکایت، یک اقدام حقوقی سرنوشت ساز است که می تواند پیامدهای گسترده ای بر پرونده و طرفین آن داشته باشد. فراتر از مراحل اداری و فنی، آگاهی از ملاحظات حقوقی و نکات راهبردی می تواند از بروز مشکلات ناخواسته در آینده جلوگیری کند. این بخش به بررسی این نکات کلیدی می پردازد.

۶.۱. مفهوم غیرقابل رجوع بودن استرداد شکایت و استثنائات

یکی از مهمترین اصول در خصوص استرداد شکایت این است که پس از انصراف رسمی و مختومه شدن پرونده، امکان طرح مجدد همان شکایت با همان موضوع و علیه همان شخص وجود ندارد. این قاعده به منظور ایجاد ثبات در روابط حقوقی و جلوگیری از سوءاستفاده از فرآیند قضایی وضع شده است. به عبارت دیگر، با استرداد شکایت، شاکی حق خود را برای پیگیری قضایی آن موضوع خاص در آن زمان ساقط می کند. با این حال، استثنائاتی نیز وجود دارد:

• اگر پس از استرداد شکایت، شواهد یا دلایل جدید و مؤثری کشف شود که در زمان استرداد وجود نداشته و می توانند ماهیت جرم را تغییر دهند یا فرد دیگری را مسئول جلوه دهند، ممکن است امکان طرح شکایت مجدد وجود داشته باشد.
• اگر موضوع شکایت جرم مستمر باشد و متهم به ارتکاب آن ادامه دهد، شاکی می تواند برای دوره زمانی جدیدی از ارتکاب جرم، شکایت جدیدی مطرح کند.
• در برخی موارد خاص و با تایید مرجع قضایی، ممکن است استثنائاتی در این قاعده اعمال شود.

۶.۲. تاثیرگذاری زمان انصراف بر روند دادرسی

زمان اقدام به پس گرفتن شکایت (استرداد یا گذشت) نقش مهمی در تاثیرگذاری آن بر روند دادرسی دارد:

1. در دادسرا (مرحله تحقیقات مقدماتی): بهترین زمان برای استرداد شکایت یا اعلام گذشت، پیش از صدور کیفرخواست و در مرحله تحقیقات دادسرا است. در این مرحله، با اعلام گذشت در جرایم قابل گذشت، به سرعت قرار موقوفی تعقیب صادر و پرونده مختومه می شود و از تشکیل پرونده در دادگاه جلوگیری می گردد.
2. در دادگاه بدوی: اگر پرونده به دادگاه ارجاع شده و در حال رسیدگی باشد، اعلام گذشت همچنان در جرایم قابل گذشت می تواند منجر به صدور حکم موقوفی تعقیب یا برائت شود. اما ممکن است روند اداری و قضایی کمی طولانی تر باشد و نیاز به تأیید قاضی دادگاه داشته باشد.
3. در مرحله تجدیدنظر و پس از صدور حکم قطعی: در این مرحله، تأثیر انصراف شاکی بسیار محدودتر است. پس از صدور حکم قطعی، گذشت شاکی تنها در خصوص جرایم قابل گذشت می تواند به متوقف شدن اجرای حکم منجر شود. در جرایم غیرقابل گذشت، گذشت شاکی تنها می تواند از جهات تخفیف مجازات باشد و اثری بر ماهیت حکم یا جنبه عمومی جرم ندارد. در مواردی نادر، شرایط عفو یا بخشودگی نیز می تواند در این مرحله مورد بررسی قرار گیرد.

۶.۳. شرایط خاص در پرونده های دارای چند شاکی یا شاکیان محجور

• پرونده های با چندین شاکی: در پرونده هایی که چندین شاکی وجود دارد، گذشت یک یا چند شاکی تنها نسبت به سهم آن ها مؤثر است و تعقیب و رسیدگی برای سایر شاکیان ادامه خواهد یافت. به عبارت دیگر، برای مختومه شدن کامل پرونده در جرایم قابل گذشت، رضایت تمامی شاکیان خصوصی الزامی است.
• شاکی صغیر یا محجور: اگر شاکی صغیر (کودک) یا محجور (مانند افراد دارای جنصون یا سفیه) باشد، ولی قهری (پدر، پدربزرگ پدری) یا قیم قانونی او باید با رعایت غبطه و مصلحت محجور اقدام به استرداد شکایت یا اعلام گذشت کند. در برخی موارد، این اقدام نیازمند تایید دادستان نیز خواهد بود.

۶.۴. نقش محوری وکیل دادگستری و مشاوره حقوقی تخصصی

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تبعات گسترده تصمیم به پس گرفتن شکایت، مشورت با یک وکیل متخصص دادگستری قبل از هر اقدامی، امری ضروری و حیاتی است. وکیل می تواند:

• نوع جرم (قابل گذشت یا غیرقابل گذشت) را به درستی تشخیص دهد.
• بهترین زمان و روش (استرداد یا گذشت) را با توجه به شرایط پرونده پیشنهاد دهد.
• متن درخواست یا رضایت نامه را به نحو صحیح و بدون ابهام تنظیم کند.
• شما را از تمامی تبعات حقوقی تصمیمتان مطلع سازد.
• در صورت نیاز، فرآیند را به نیابت از شما پیگیری کند (با داشتن وکالت نامه رسمی با اختیار صریح).

به ویژه در مواردی که جبران خسارت مطرح است، وکیل می تواند در تنظیم توافق نامه صلح و سازش و اطمینان از ایفای تعهدات از سوی طرف مقابل، نقش کلیدی ایفا کند.

۶.۵. ضرورت اطمینان از ایفای تعهدات قبل از انصراف رسمی

اگر دلیل پس گرفتن شکایت، توافق بر سر جبران خسارت یا انجام تعهدات خاصی از سوی متهم یا خوانده است، اکیداً توصیه می شود که قبل از ثبت رسمی استرداد شکایت یا اعلام گذشت، از ایفای کامل و قطعی این تعهدات اطمینان حاصل کنید. به عنوان مثال، اگر قرار است مبلغی پرداخت شود، آن را به طور کامل دریافت کرده و مستندات آن را نگهداری کنید. در غیر این صورت، پس از انصراف رسمی، ممکن است امکان پیگیری حقوقی برای شما بسیار دشوار یا حتی غیرممکن شود.

۶.۶. تخمین زمان بندی و مراحل مختومه شدن پرونده

زمان لازم برای مختومه شدن پرونده پس از ثبت درخواست استرداد یا گذشت، بسته به عوامل متعددی متغیر است:

• مرحله رسیدگی: در مرحله دادسرا، معمولاً سرعت بیشتری دارد.
• نوع جرم: در جرایم قابل گذشت، فرآیند سریع تر است.
• شلوغی شعبه: میزان حجم کاری شعبه رسیدگی کننده نیز می تواند مؤثر باشد.
• دقت در ثبت درخواست: ارائه اطلاعات کامل و دقیق از ابتدا، به سرعت بخشیدن کمک می کند.

به طور معمول، از زمان ثبت درخواست تا صدور قرار یا دستور مختومه شدن، ممکن است چند روز تا چند هفته زمان نیاز باشد. پیگیری مداوم از طریق سامانه ثنا به شما کمک می کند از وضعیت پرونده مطلع باشید.

۷. نمونه متن پیشنهادی برای اعلام گذشت / استرداد شکایت

تنظیم یک متن رسمی و حقوقی برای اعلام گذشت یا استرداد شکایت، با رعایت اصول نگارشی و حقوقی، از اهمیت بالایی برخوردار است. این متن باید صریح، روشن و بدون ابهام باشد تا مرجع قضایی بتواند به درستی نیت شاکی را درک و بر اساس آن اقدام کند. در این بخش، نمونه متونی برای هر دو مورد ارائه می شود که می توانید با توجه به شرایط پرونده خود، از آن ها استفاده کنید.

۷.۱. نمونه متن درخواست استرداد شکایت برای دفاتر خدمات قضایی

این متن معمولاً توسط کارمندان دفاتر خدمات قضایی در سیستم وارد می شود، اما آشنایی با ساختار آن مفید است.

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب / دادگاه محترم [نام شعبه دادگاه] با سلام و احترام،
اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [کد ملی شاکی]، شاکی پرونده به شماره [شماره پرونده ۱۶ رقمی] و شماره بایگانی [شماره بایگانی] که در آن آقای/خانم [نام و نام خانوادگی متهم/خوانده]، فرزند [نام پدر متهم/خوانده]، به شماره ملی [کد ملی متهم/خوانده] متهم/خوانده می باشد، بدین وسیله به اطلاع می رساند با توجه به [ذکر دلیل استرداد، مثلاً: صلح و سازش کامل و جلب رضایت اینجانب / رفع موضوع اختلاف به طور کلی / کشف حقیقت جدید و انصراف از ادامه تعقیب]، از شکایت مطروحه علیه نامبرده در این پرونده به طور کامل و قطعی مسترد می نمایم و هیچ گونه ادعایی در این خصوص نداشته و تقاضای صدور قرار مقتضی (موقوفی تعقیب یا حکم برائت) را از محضر آن مقام محترم دارم.
با تشکر و احترام فراوان
[نام و نام خانوادگی شاکی] [تاریخ] [امضاء شاکی]

۷.۲. نمونه متن کوتاه اعلام گذشت برای ثبت آنلاین در سامانه ثنا

هنگام ثبت آنلاین، فضای متن ممکن است محدودتر باشد، لذا باید مختصر و مفید نوشت:

ریاست محترم دادسرا/دادگاه [نام شعبه] با سلام، احتراماً، اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، شاکی پرونده شماره [شماره پرونده ۱۶ رقمی] علیه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی متهم/خوانده]، بدین وسیله به طور مطلق و بدون قید و شرط، از کلیه اتهامات/دعاوی مطروحه در پرونده فوق اعلام گذشت می نمایم و هیچ گونه شکایت و ادعایی در این خصوص ندارم. تقاضای اعمال آثار قانونی گذشت را دارم.
با تشکر
[نام و نام خانوادگی شاکی] [تاریخ]

نکات مهم در خصوص نمونه متن:

• صراحت: حتماً عبارت مسترد می نمایم یا اعلام گذشت می نمایم را به وضوح بیان کنید.
• اطلاعات دقیق: اطمینان حاصل کنید که شماره پرونده، شماره بایگانی و مشخصات طرفین دقیقاً همان هایی است که در پرونده قضایی ثبت شده اند.
• عدم وجود شرط: در اغلب موارد، گذشت باید بدون قید و شرط باشد. اگر شروطی (مانند جبران خسارت) وجود دارد، باید قبل از اعلام گذشت رسمی، از انجام آن ها اطمینان حاصل کرده باشید.
• لحن رسمی: همیشه از لحن رسمی و احترام آمیز استفاده کنید.
• علت: در حد امکان، دلیل انصراف را به اختصار بیان کنید.

نتیجه گیری

فرآیند پس گرفتن شکایت از طریق دفاتر خدمات قضایی و سامانه عدل ایران، یک جنبه مهم از نظام حقوقی کشور است که به شاکیان امکان می دهد در صورت لزوم، از ادامه پیگیری قضایی منصرف شوند. همانطور که تشریح شد، کلید اصلی موفقیت در این فرآیند، آگاهی کامل و دقیق از تفاوت های ماهوی میان استرداد شکایت و اعلام گذشت و همچنین تمایز جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت است. این تفکیک ها، نه تنها بر نحوه اقدام، بلکه بر آثار حقوقی و سرنوشت نهایی پرونده تأثیر مستقیم دارند.

استفاده آگاهانه و صحیح از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، چه به صورت حضوری و چه آنلاین از طریق سامانه ثنا، می تواند این فرآیند را تسهیل کرده و سرعت بخشد. اما مهم تر از جنبه های فنی، درک عمیق از ملاحظات حقوقی نظیر غیرقابل رجوع بودن استرداد شکایت، تأثیر زمان انصراف بر مراحل دادرسی، و شرایط خاص پرونده های چند شاکی یا شاکیان محجور است. در نهایت، با توجه به پیچیدگی های احتمالی و اهمیت تصمیمات حقوقی، مشورت با یک وکیل متخصص پیش از هر اقدامی، نه تنها به جلوگیری از تبعات ناخواسته کمک می کند، بلکه تضمین کننده اتخاذ بهترین رویکرد قانونی برای حفظ حقوق شاکی خواهد بود. این رویکرد هوشمندانه، ضامن تصمیم گیری آگاهانه و اجتناب از پشیمانی های حقوقی آتی خواهد بود.